nhiều tác giả
Danh Nhân Đất Việt
Đinh Tiên Hoàng
T heo truyền thuyết, một bà mẹ họ Đàm một lần ra đầm làng tắm, về
nhà bà thấy trong người khác lạ. Sau đó, bà sinh một cậu con trai, mắt sáng
như sao. Theo lời chiêm tinh của thầy địa lý, cậu bé này sẽ trở thành vị vua,
vì dưới đầm có huyệt đế vương. Cậu bé đó là Đinh Bộ Lĩnh, sinh năm 924,
nguyên quán động Hoa Lư, châu Đại Hoàng (nay là huyện Hoa Lư, tỉnh
Ninh Bình). Cha là Đinh Công Trứ làm nha tướng của Dương Đình Nghệ,
giữ chức thứ sử Châu Hoan. Đinh Bộ Lĩnh mồ côi cha từ bé. Thuở thiếu
thời, ông tỏ ra thông minh hơn người, được bạn chăn trâu suy tôn làm thủ
lĩnh.
Vào độ tuổi trưởng thành, Đinh Bộ Lĩnh là người có khí phách phi thường
và nung nấu ước mong lập nên nghiệp lớn. Khi ông vua cuối cùng của
vương triều Ngô mất (Ngô Xương Văn) năm 966, thừa lúc đất nước không
có chủ, hào trưởng khắp nơi nổi dậy chiếm giữ các quận ấp, lập ra 12 sứ
quân. Sử cũ gọi là loạn 12 sứ quân.
Đinh Bộ Lĩnh vốn là con quan đứng đầu một châu, có uy thế lại thu phục
được nhân tâm bằng tài năng của mình và lại chiếm giữ được một vùng khe
động hiểm trở nên đã đứng ra đảm trách gánh vác sơn hà.
Là người có tài thao lược, Đinh Bộ Lĩnh đã dùng mọi kế sách trong nhiều
trường hợp, tùy thực trạng mỗi sứ quân mà tìm cách đánh thích hợp, hoặc
bằng quân sự, hoặc bằng liên kết, hay dùng mưu dụ hàng. Một trong số 12
sứ quân là Trần Lãm (xưng là Trần Minh Công) là một trong những sứ
quân mạnh về kinh tế, lại chiếm giữ vùng đất quan trọng là Bố Hải khẩu
(cửa biển, nay là vùng thị xã Thái Bình). Đinh Bộ Lĩnh đã liên kết với ông
(Đại Việt sử ký toàn thư).
Địa bàn hoạt động của Đinh Bộ Lĩnh được mở rộng, quân số, binh lương
ngày càng lớn mạnh. Được sự ủng hộ của nhân dân, ông đánh đâu thắng
đó, nên được gọi là vạn Thắng vương. Hai sứ quân Ngô Nhật Khánh chiếm
giữ Đường Lâm (nay thuộc huyện Ba Vì, tỉnh Hà Tây) và Ngô Xương Xí
