nhiều tác giả
Danh Nhân Đất Việt
Hai Bà Trưng
H
ai Bà Trưng là tên gọi tắt, suy tôn hai nữ anh hùng đầu tiên của
dân tộc Việt Nam. Đó là hai chị em Trưng Trắc, Trưng Nhị, thủ lĩnh của
cuộc khởi nghĩa lớn vào loại sớm nhất trong lịch sử dân tộc Việt Nam cũng
như trong lịch sử nhân loại, chống xâm lược, nô dịch. Họ trở thành những
nữ hoàng đầu tiên, cai quản quốc gia, dân tộc, sau khi đất nước được giải
phóng, hồi đầu thế kỷ thứ nhất sau công nguyên.
Sử cũ đều chép Hai Bà là dòng dõi lạc tướng (người đứng đầu bộ lạc) Mê
Linh (miền đất rộng, giữa Ba Vì và Tam Đảo) thời Hùng Vương. Truyền
thuyết nói Hai Bà là con gái bà Man Thiện, cũng là một phụ nữ đảm lược,
quê hương ở vùng Ba Vì. Ngọc phả ở các làng Hạ Lôi và Hát Môn - những
nơi có đền thờ chính của Hai Bà - đều chép Hai Bà là chị em sinh đôi và
sinh vào ngày mồng một tháng tám năm Giáp Tuất (năm 14 sau công
nguyên). Các sử cũ cũng chép ràng Trưng Trắc có chồng là Thi Sách, dòng
dõi lạc tướng Chu Diên (miền đất dọc sông Đáy). Đây là kết quả của một
cuộc "hôn nhân chính trị", nhân đấy mà liên kết được lực lượng của hai
miền đất quan trọng nhất của non sông thời bấy giờ.
Lực lượng liên kết ấy là hạt nhân của một cuộc khởi nghĩa đồng loạt, rộng
lớn, mãnh liệt, nổ ra vào mùa xuân năm Canh Tý (năm 40 sau Công
Nguyên) nhân việc Thái thú (quan cai trị nhà Hán) ở Giao Chỉ (miền đồng
bằng Bắc Bộ) là Tô Định giết hại Thi Sách. Nhưng nguyên nhân cơ bản của
cuộc khởi nghĩa là vì tinh thần yêu nước, giải phóng và khôi phục nền độc
lập cho đất nước, chống áp bức, thống trị và nô dịch, đồng hóa của nhà Hán
(Trung Quốc) Vào một sáng mùa xuân năm 40, tại đất Mê Linh, Hai Bà
Trưng đã làm lễ tế cờ khởi nghĩa. Trong tiếng trống đồng trầm hùng, âm
vang lời thề của Hai Bà trước giờ xuất binh:
Một xin rửa sạch nước thù
Hai xin dựng lại nghiệp xưa họ Hùng
