gồm không-thời gian, chứ không chỉ không gian (3.2 Câm .. lại và tính toán
đi!).
Liên hệ với Duyên khởi là Nguyên tắc Lý do đủ - ‘Không có gì xảy ra mà
không có lý do đủ’ - và Câu hỏi Tồn tại nguyên thủy - ‘Tại sao phải có một cái
gì đó, hơn là không có gì?’ - cả hai đều do Leibniz chế định. Heinrich biện
minh cho thấy chỉ có tương đối vật lý (physical relativism) mới có thể giúp
chúng ta trả lời thỏa đáng câu hỏi của Leibniz (4.2.1 Luận cứ Vị nhân cuối
cùng).
Câu hỏi Tồn tại Nguyên thủy gây bối rối cho hầu hết các nhà vật lý học cũng
như các nhà vũ trụ học. Vũ trụ học (thông trướng hiện đại đưa ra một số kiến
giải mới về vấn đề này. Vũ trụ khởi đầu từ một dao động lượng tử nhỏ. Một
lượng nhỏ năng lượng ấy phần nào giống như năng lượng cất giữ trong một
dây cung. Nguyên lý bất định Heisenberg (trong những khoảng thời gian đủ
nhỏ cho phép vi phạm nguyên tắc bảo toàn năng lượng trong phút chốc. Cái
bong bóng năng lượng ấy sau đó thông trướng theo cấp số nhân và vũ trụ tăng
trưởng đa số cấp lượng chì trong khoảnh khắc của một giây.
Stephen Hawking đưa ra một kiến giải nhằm giải đáp câu hỏi của Leibniz,
cho rằng bởi vì có một định luật như sự hấp dẫn và vật lý học lượng tử, vũ trụ
có thể và sẽ tự tạo ra từ không. Sự sáng tạo tự khởi là lý do có cái gì đó hơn là
không có gì, tại sao vũ trụ tồn tại, tại sao chúng ta tồn tại. Khuyết điểm của
kiến giải Hawking là toán học đó thực ra căn cứ trên thuyết tương đối rộng và
vật lý học lượng từ, hai thứ này đâu phải là “không”. Vì thế, chẳng phải là sự
sáng tạo ex nihilo cái gì đó từ không, mà nói cho đúng, phái sinh vũ trụ, ngay
phút này, từ một tập hợp các tiên đề.
Theo Heinrich, Những sự vật duy nhất có tính chất một cách khách quan là
những sự vật khả dĩ chứng minh là chân chẳng sử dụng bất kỳ tiên để nào và
kinh nghiệm tự ý thức có thể được phái sinh một cách toán học từ tập hợp các
tiên đề nào đó. Trên quan điểm của tỉnh tự ý thức ấy, tồn tại toán học là tồn tại
vật lý.
Chương Hai bàn về sự kết nối giữa Vật lý học và Toán học trong khoa học
nhận thức và đặt câu hỏi Toán học được phát minh hay phát hiện? Tâm con
người được phú cho những cảm tri nguyên thủy bẩm sinh như là không gian,
