101
Gia phả mấy đời trước ghi sơ sài, đến đời cha của Trần
Văn Học mới ghi rõ ngày, tháng, năm sanh và mất.
Lúc hưng thời, Trần Văn Phiên (cha của Trần Văn
Học) đứng tên trong bộ điền 335 mẫu ta, tọa lạc tại ba
làng Bình Cách, Song Thạnh, Dương Xuân, thâu lúa
ruộng hàng năm khoảng 4.000 giạ (một giạ lúc bấy giờ
là 37 chớ không phải 40 lít như ngày nay). Năm 1857,
Phiên đã có hai người con là bá hộ và một người đậu tú
tài. Người khá nhất trong những người con của Phiên
là Trần Văn Học, khi Phiên làm cai tổng thì Học đã là
thôn trưởng rồi.
Khi Trần Văn Học làm chúc thư để lại gia tài cho
con thì đất của Học đã có tất cả là 438 mẫu ta, hằng năm
thâu lúa ruộng gần 6.000 giạ, đất nằm rải rác ở các làng
Song Thạnh, Phú Hòa, Gia Thạnh, Dương Xuân, Bình
Cách, Bình Đăng, An Trì. Trong số đất do Học đứng
tên có 4 mẫu thổ cư dành cất nhà lập vườn và vài sở đất
do người ngoài đem cầm cố nhưng đã quá hạn mà chưa
chuộc được, coi như thuộc về Học luôn.
So sánh tài sản ruộng đất của Trần Văn Phiên và
Trần Văn Học, tức là từ đời cha tới đời con, ta thấy ruộng
đất cũng như huê lợi hằng năm đã tăng lên rất nhiều.
Số đất ruộng do gia đình này chiếm hữu thật là lớn vì
mỗi làng ở Chợ Gạo chỉ có diện tích hơn 200 mẫu ta mà
thôi (Bình Cách: 238 mẫu và Song Thạnh: 226 mẫu).
Như vậy, đất do Trần Văn Phiên làm chủ lớn hơn
diện tích một làng, và đất do Trần Văn Học chiếm được
bằng diện tích cả hai làng cộng lại. Rõ ràng là đất do
