SƠNNAM
BẾN NGHÉ
XƯA
như đường nay là Hai Bà Trưng, Đồng Khởi, Xô Viết
Nghệ Tĩnh (phía Sài Gòn đến cầu Thị Nghè). Rồi thêm
đường nay là Lê Thánh Tôn, từ Sài Gòn đến mé sông.
Đường trải đá ong, không sạch sẽ cho lắm. Tên Lơ-pheo
(Lefèlvre) đưa số tay sai từ Xóm Chiếu (Khánh Hội) qua
chiếm cứ vùng đất phố Chợ vừa bị tàn phá.(“Bến Nghé
cửa tiền tan bọt nước”
, Đồ Chiểu) tức là khu vực chợ Cũ
ngày nay, giữa những con đường nay là Nguyễn Công
Trứ, Hàm Nghi, Nguyễn Thị Minh Khai, Võ Di Nguy.
Dòng nữ tu thánh Phao-lô được cấp đất, giúp xây cơ sở.
Thực dân chưa đủ thời gian để thiết kế thành phố trên
những nét lớn. Từ xưa, Bến Nghé có sẵn nhiều kênh thoát
nước ở vị trí đường Nguyễn Huệ, Hàm Nghi, Nguyễn
Thị Minh Khai và nhiều rạch nhỏ đổ ra sông Sài Gòn.
Bấy giờ, có ý kiến nên để y như cũ rồi đào thêm nhiều
kênh khác cho ghe thuyền tới lui dễ dàng, đường thủy
thay thế cho lộ xe. Ban đầu thì nạo vét cho sâu, cho ăn
thông với nhau với con kênh mới đào nằm ngang (lấp
lại trở thành đường Lê Lợi). Nhưng sau rốt lại đảo lộn
kế hoạch cho lấp sâu tất cả kênh rạch từ vùng cao đem
xuống. Thời ấy bên Pháp còn dùng loại xe có ngựa kéo
làm phương tiện tư hoặc công cộng, chưa hoàn chỉnh
việc sáng chế xe hơi. Với lộ xe dùng cho xe ngựa kéo,
thực dân tưởng là đường sá rộng rãi, nào ngờ sau này
với xe hơi thì thành chập hẹp. Thực dân duy trì và nhìn
nhận phương hướng đường phố thời xưa của ta. Ở xứ
mưa nắng hai mùa, có nắng gay gắt, hướng chung của
đường sá vẫn theo hướng cũ: Bắc-Nam, Đông-Tây.
