SƠNNAM
BẾN NGHÉ
XƯA
Phụng Hiệp giữa cánh đồng trước kia hoang vu. Năm
1914, đào kinh quan lộ nối Cà Mau lên Ngã Bảy để đi
Chợ Lớn theo đường thủy ngắn nhất.
Vào mùa lúa, sau Tết, sinh hoạt của Chợ Lớn trở
nên rộn rịp, như mùa thâu hoạch tơ tằm tại Thượng Hải
bên Trung Quốc, như mùa gom bông vải để xuất khẩu ở
Pôn-đi-xê-ry (Pondichéry) bên Ấn Độ. Năm 1895, Chợ
Lớn có 9 nhà máy to, năm 1925 là 46 nhà. Năm 1927
nhà máy ở Chợ Lớn vừa lớn vừa nhỏ là 70, tổng cộng
13.000 sức ngựa, đủ sức đưa ra mỗi năm 2.900.000 tấn
gạo, trong khi mức xuất cảng tối đa chỉ là 1.300.000
tấn. Tuy dư
(1)
nhưng vì cạnh tranh nên vài nhà máy lớn
khác được dự trù xây cất thêm.
Từng lớp lao công như bạn chèo ghe, bạn vác lúa
gia tăng. Từ Chợ Lớn đến Lục Tỉnh, ghe buôn lớn nhỏ
tới lui với nhiều mối lợi như trong bài vè:
... Sạch sẽ lịch sự là lái buôn trâu.
Chát chúa nhức đầu là lái buôn heo
Ủm tủm buồn teo là hàng lái cá,
Bụi tro tấp tả, lái cám, lái than...
Áo trắng mặc sang, lái buôn lúa gạo
Vác đòn, xóc gạo, lái củi, lái rào...
Trên kinh rạch, thành hình nhiều tụ điểm cho ghe
buôn dừng lại tu bổ, ăn uống. Người chèo ở thôn quê
rủ nhau lên thành phố tìm nghề:
1 Lần hồi khu vực Bình Đông ở Chợ Lớn trang bị vài nhà máy thuộc
tầm cỡ lớn nhất thế giới, mỗi nhà xay 1.300 tấn lúa trong vòng 24
giờ với máy 1.000 sức ngựa.
