SƠNNAM
ĐẤT
GIA ĐỊNH
XƯA
đáo. Người Xiêm cũng thường lui tới rình rập vùng đất
tốt, nhất là phía Hà Tiên. Bọn cướp biển bị xua đuổi
từ Mã Lai, từ Nam Trung Hoa đến Vịnh Thái Lan,
sống nương vào các hải đảo. Lưu dân Trung Hoa tha
hồ đi đến, làm mọi dịch vụ, lúc đầu không ai kiểm
soát, cũng không cần có sự chấp nhận của quan lại địa
phương. Cảng Cù lao Phố và cảng Hà Tiên nhờ đưa ra
nước ngoài những đặc sản của Campuchia, rừng Nam
Bộ mà phồn thịnh buổi đầu. Cảng Cù lao Phố rộn
ràng với việc buôn bán với Đông Nam Á, thời ấy đi
lại ngoài biển theo gió mùa. Còn ở Hà Tiên, con của
Mạc Cửu là Mạc Thiên Tứ từng phái sứ giả sang tận
Nhật Bổn bàn việc mua bán. Năm 1716, quân Xiêm
đánh cảng Hà Tiên, theo lời thuật lại của thuyền trưởng
Hamilton, rất nhiều hàng hóa bị thiêu hủy, trong đó
có 200 tấn ngà voi.
Bá Đa Lộc - về sau đóng vai trò quan trọng trong
việc xâm lăng nước ta - từng nương náu, dò xét vùng
Hà Tiên, tạo bàn đạp để truyền giáo.
Nhiều nhà sư từ Bình Định, từ Quảng Đông, cũng
đến đây, được lưu dân nuôi dưỡng, sống thảnh thơi.
Thương gia người Anh đã thử chiếm Côn Đảo, lập
kho hàng với lính đánh thuê.
Việc khẩn hoang rõ ràng là diễn ra rất phức tạp.
Người Hoa chiếm ưu thế về thương mại ngay từ đầu
với Cù lao Phố và Hà Tiên. Người Việt giữ việc vận
tải đường sông, với chợ Cái Bè, theo Tiền Giang lên
Campuchia, đi qua Sa Đéc.
