107
THONAC – ĐẤT LẠ THÀNH QUEN VÀ MỘT BÍ ẨN VỀ VUA HÀM NGHI
Hoàng hậu lúc bà còn sinh thời, và bà cũng không được truy
tôn làm Hoàng hậu sau khi qua đời, nhưng cụm từ “La princesse
d’Annam” chỉ rằng bà là chính phi của vua Hàm Nghi.
Văn bản khai tử bà Delorme, có chữ ký của công chúa Nhữ Mây.
S.M. có nghĩa là Sa Majesté, danh xưng của vua chúa. Nhưng
khắc ghi trên mộ vua Hàm Nghi là Empereur d’Annam (Hoàng đế
An Nam) là không đúng, vì vua Hàm Nghi là Đại Nam Hoàng đế,
tên nước có từ thời vua Minh Mạng, cho đến đời vua Bảo Đại.)
Vào cuối đời vua Tự Đức, triều đình Huế đã ký hết hiệp ước này
đến hiệp ước khác với Pháp, mất dần chủ quyền, độc lập, tự do.
Các cuộc nổi dậy chống lại Pháp thì được sử sách viết là “làm giặc”
như Đề Thám, hay “nổi loạn” như phong trào Văn Thân ở Nghệ
Tĩnh năm 1874, và bị quan quân triều đình đánh dẹp.
