114
D Ấ U X Ư A
xác nhận là trong vòng gia đình bên vợ còn giữ nhiều tranh của
vua Hàm Nghi vẽ. Nếu một ngày nào đó tôi có hân hạnh được
xem tận mắt những bức tranh của vua Hàm Nghi, hay các tác
phẩm nghệ thuật khác, thì tôi sẽ lưu lại một bài về đề tài này cho
hậu thế.
Vừa nghĩ thế thì một ân nhân đã cho tôi có cái hân hạnh được
xem một bức tượng điêu khắc bằng đất nung của vua Hàm Nghi.
Nhà vua tạc tượng chân dung một đứa bé trai bên gia đình vợ, tên
là José. José sinh ngày 26.05.1910 tại Alger. Lúc được tạc tượng thì
José mười hai tuổi, tức là bức tượng chân dung đã được vua Hàm
Nghi tạc vào năm 1922. Hiện tại bức tượng truyền cho con trai của
José cất giữ, mà tôi xin được phép giữ gìn tông tích.
Phải nói thẳng thắn rằng, tôi không thể ngờ vua Hàm Nghi là
một nghệ sĩ thực sự, với một trình độ điêu khắc rất cao, sử dụng
nhiều chất liệu điêu khắc khác nhau. Bức tượng chân dung José
rất có hồn, một cậu bé có khuôn mặt rất thanh tú, mơ mộng, trầm
ngâm, thả đôi mắt nhìn vào chân không.
Về kỹ thuật thì bức tượng có chiều cao, chiều ngang, chiều
sâu rất hòa hợp. Vua Hàm Nghi diễn tả khuôn mặt của José một
cách dịu dàng, trơn tru, biểu tượng tuổi trẻ của nhân vật, đối chọi
với phần bán thân, mà vua tạc nửa phần ngực của bức tượng khá
rõ ràng chi tiết, làm nổi hẳn từng thớ thịt, đường gân, từng cái
xương. Điều này, chứng tỏ vua Hàm Nghi đã có tham khảo về
cơ thể học (anatomie) sử dụng trong hội họa, điêu khắc. Tôi liên
tưởng đến những cố gắng lý giải nụ cười huyền bí của người đẹp
Mona Lisa trong bức tranh mang đề tựa
La Joconde của họa sĩ
thiên tài Leonardo da Vinci bằng môn y khoa này.
