131
THONAC – ĐẤT LẠ THÀNH QUEN VÀ MỘT BÍ ẨN VỀ VUA HÀM NGHI
Tình hình Algérie trở nên căng thẳng, còn ở Việt Nam thì cựu
hoàng Bảo Đại đang thương thuyết với chính phủ Robert Schuman
về điều kiện Việt Nam sẽ độc lập và thống nhất cả ba kỳ, chấp
nhận gia nhập Liên hiệp Pháp, cử thiếu tướng Nguyễn Văn Xuân
thành lập chính phủ lâm thời để cai quản cả ba miền và đại diện
Việt Nam trong các cuộc thương thuyết với Pháp.
Để trả lời câu hỏi của tôi về khả năng “đào lén mộ vua Hàm
Nghi”, ông trưởng làng Thonac, một đại tá không quân về hưu,
cười mỉm chi, ông giải thích cho tôi nghe những điều mà tôi giữ
trong lòng. Ông nói, quyết định đưa hài cốt vua Hàm Nghi về an
táng ở Huế là một sự việc ở mức cao cấp, giữa hai chính phủ Pháp-
Việt với sự đồng ý của gia đình, vị trí của ông không được có ý kiến.
Trên danh sách liệt kê những nữ vĩ nhân của nước Pháp và
những người phụ nữ tiên phong trong xã hội, có tên công chúa
“Nhu May Princesse d‘Annam” vừa là người phụ nữ đầu tiên tốt
nghiệp ngành Nông Lâm học, lại vừa là Thủ khoa năm ấy của
nước Pháp.
Anh bạn của tôi thắc mắc thêm, bà là nhà nông học theo nghĩa
khoa học, hay nhà nông chân lấm tay bùn thật sự, và vì chữ “nhà
nông” (agriculteur) mà công chúa cho ghi là nghề nghiệp của bà
trên các giấy tờ hành chánh. Tôi rất cảm ơn anh về câu hỏi này vì
thường thì tôi cố gắng viết cô đọng. Công chúa Nhữ Mây là nhà
nông chân lấm tay bùn thật sự, không phải chỉ là người lầu son
gác tía. Dân làng Thonac kể lại hình ảnh một bà công chúa, chủ
nhân một lâu đài cổ kính đồ sộ, mặc quần jean xanh, áo bạc màu
nắng, hai tay áo xắn lên quá khuỷu, đi ủng cao chống nước và bùn
lầy, lái xe máy cày, làm ruộng.
