159
VUA DUY TÂN VÀ MỘT KẾT CỤC BI THẢM
dân tộc Việt Nam và những người khác, có nghĩa là những người
Pháp yêu chuộng tự do và những người Pháp theo Pétain. Tướng
Decoux là một trong những trường hợp lạ lùng đã từ chối không
theo lời kêu gọi của lực lượng
“Nước Pháp Tự do” (France Libre),
mà dọn đường cho quân Nhật vào Việt Nam, đem lại những hậu
quả tang thương mà mọi người đều biết.
Không ai có thể viết lại lịch sử, và mỗi một ngày qua là lại
thêm một trang sử mới. Nhưng nếu lục lại những trang sử nhà
Nguyễn để khơi dậy tinh thần chống Pháp một cách chung chung
trong thời điểm hiện tại thì có nghĩa là cơn gió đã xoay chiều theo
hướng khác.
Tuy rằng chế độ thực dân cũ là một giai đoạn lịch sử phát triển
từ chế độ quân chủ chuyên chế qua chế độ tư bản, thực dân Pháp
là thành phần đô hộ và bóc lột trên các nước bị bảo hộ, như Việt
Nam, đã mất độc lập và tự do, nhưng ở đâu cũng thế, có âm có
dương, có xấu có tốt, có người giúp mình và có người hại mình.
Hiện tại, chính trị thực dân mới không còn cần phải được thực
hiện qua sự chiếm hữu đất đai bằng quân sự và hành chánh,
nhưng bằng đồng tiền, chiếm hữu đất đai, quyền lợi bằng đồng
tiền, bằng những phương cách đầu tư trực tiếp.
Sự lùng bắt Hàm Nghi và Duy Tân xảy ra một cách bi thảm vì hai
vua trẻ này đã rời khỏi cung điện và cấm thành để đi kháng chiến.
Trong mục đích cứu mạng vua Duy Tân khỏi bị Pháp xử tử,
quan đại thần Hồ Đắc Trung, theo lời yêu cầu của những người
phụ tá vua đã bị bắt giam vào ngục, giảm trách nhiệm của Duy
Tân và đổ hết tội lỗi lên đầu các người phụ tá. Vì thế, các vị anh
