172
D Ấ U X Ư A
hạnh, Dục Đức, Hiệp Hòa, Kiến Phúc để lại trong lịch sử một giai
đoạn mà dân chúng gọi là “tứ nguyệt tam vương”.
Hai quan đại thần Nguyễn Văn Tường và Tôn Thất Thuyết chọn
một hoàng tử nhỏ tuổi lên kế vị, hầu dễ chi phối: Ưng Lịch, 12 tuổi.
Quan khâm sứ Rheinart không đồng ý với sự lựa chọn này, đòi
triều đình Huế phải xin phép chính thức. Thống tướng Millot gởi
đại tá Guerrier đem 600 quân lính và một đội pháo binh nặng vào
Huế để hăm dọa triều đình. Cuối cùng triều đình nhà Nguyễn phải
trình một văn bản xin phép viết bằng tiếng Hán và chấp nhận, lần
đầu tiên trong lịch sử, là Guerrier và Rheinart đi vào cửa chính của
cung điện, trước nay chỉ dành riêng cho hoàng đế, để tham dự lễ
đăng quang của Ưng Lịch, lấy niên hiệu là Hàm Nghi.
Đây là một hành động sỉ nhục nặng nề mà triều đình nhà
Nguyễn buộc lòng phải gánh chịu.
Trong khi đó, quan khâm sai Harmand và các tướng lãnh của
quân đội Pháp Bouet, Bichot, Courbet, Millot, Brière de l’Isle, De
Négrier, Coronnat, Duchesne tiếp tục tấn công miền Bắc (Tonkin).
Các tỉnh Ninh Bình, Sơn Tây, Bắc Ninh, Yên Thế, Thái Nguyên,
Hưng Hóa, Tuyên Quang lần lượt rơi vào tay chiếm đóng của Pháp.
Đồng thời nước Pháp dùng thế lực ngoại giao để cô lập nước
Đại Nam. Qua sự trung gian của Détring, một người Đức tại Trung
Hoa, Pháp thành công trong việc thuyết phục Trung Quốc cắt
đứt tất cả mọi giúp đỡ quân sự cho Đại Nam. Hiệp ước Thiên Tân
giữa Pháp và Trung Quốc được ký ngày 18.04.1884 bởi trung tá
Fournier và Lý Hồng Chương (Trung Quốc). Cũng qua hiệp ước này
Trung Quốc chấp nhận sự bảo hộ của Pháp tại Tonkin và Annam.
