185
VUA DUY TÂN VÀ MỘT KẾT CỤC BI THẢM
“Trần Đình Phát, thượng thư bộ Hộ (tài chánh), là một vị quan
theo lối nho xưa, bảo thủ, thiên về văn hóa Trung Quốc, yêu nước,
không ưa chúng ta (Pháp), chỉ chịu đựng chúng ta, thường chứa
chấp những kẻ “phản loạn”...
“Nguyễn Hữu Bài, thượng
thư Bộ Công và Bộ Binh,
công giáo, bị Tôn Thất
Hân kết tội là tìm cách
đưa người có đạo vào
những trách nhiệm trong
nội cung, và từ xưa đến
giờ, người Công giáo là
kẻ thù của triều đình.
Nguyễn Hữu Bài cố gắng
tìm cách đưa Cường Để
về nước lên ngôi, nhưng
chối rằng không có thư
từ liên lạc với Cường Để.
Việc quản lý ngân quỹ
của hai bộ do Nguyễn Hữu Bài đảm trách cũng có nhiều mờ
ám. Năm 1912 Tôn Thất Hân nhìn nhận là có nhiều “quỹ đen”
ở kinh đô cũng như ở các tỉnh.”
Quan hệ giữa hai bà thái phi cũng được báo cáo là “to tiếng,
rất căng thẳng”. Bà Nguyễn Thị Định, mẹ đẻ của vua Duy Tân, viết
một lá thư bằng chữ quốc ngữ ngày 18.02.1913 (Duy Tân năm thứ
bảy), đưa cho thông ngôn dịch ra tiếng Pháp, gởi cho Khâm sứ và
