212
D Ấ U X Ư A
quảng trường Barachois ở Saint-Denis trước công chúng. Đó là hai
án tử hình cuối cùng, trước khi quân đội của Lực lượng nước Pháp
tự do (France Libre) đến tiếp nhận đảo vào năm 1942.
Lúc còn ở Huế, ông Philippe Albert Eberhardt (1874 1942), tiến
sĩ khoa học, được cử làm phụ đạo cho vua Duy Tân, dạy nhà vua
học theo một chương trình học do Khâm sứ tại Huế ấn định.
Văn kiện lưu trữ của một chương trình học trong năm 1915
gồm nhiều chương, được quan Khâm sứ phê chuẩn chấp thuận,
cho thấy ông Eberhardt dạy nhà vua trẻ (Duy Tân được 16 tuổi) rất
nhiều bộ môn, ngang dọc từ khoa học kỹ thuật đến nhân văn lịch
sử hoàn toàn bằng tiếng Pháp.
Chương đầu tiên dạy về cách nghiên cứu, lập đề án thiết kế
đường bộ, đường xe lửa, đường sông, đường núi về phương diện
kỹ thuật cũng như phí tổn thực hiện. Một chương học khác về hệ
thống đường sá của toàn lãnh thổ An Nam
(ý chỉ nước Đại Nam)
qua đến bên Lào. Chương sau, nhà vua học về các cầu đã được
Pháp xây dựng trong vòng hai năm qua, hệ thống cầu, các loại
cầu, các loại vật liệu từ cầu gỗ cho đến cầu bê tông, cầu gạch, cầu
sắt, kỹ thuật thiết kế cầu, kiến thức về đất, sông, địa lý, lập đề án
tài chánh, quản trị công trường xây dựng, quản trị công nhân,
phát lương, kiểm soát thực hiện và phẩm chất, tiếp nhận. Một
chương khác về khai thác môi trường, xây đập ngăn nước, đập
thủy điện, kênh đào, hệ thống thoát nước đi, đem nước về, ngăn
nước mặn, và các khó khăn thiên nhiên, địa chất. Chương học
tổng quát thì gồm có các bộ môn toán, vật lý, hóa học, địa lý, vệ
sinh, luật, quản trị nhân lực cao cấp (thành phần trí thức, kỹ sư...),
thiên văn, lịch sử thế giới, lịch sử địa lý nước Pháp, các vấn đề
