220
D Ấ U X Ư A
Bên cạnh sơ đồ vẽ hòn đảo Réunion, vua Duy Tân viết bốn
chữ tắt A.R.R.L. tức là “American Radio Relay League”, bên cạnh
chữ F nhà vua viết thêm ba chữ tắt REF, tức là R.E.F. Réseau des
Émetteurs Français (Hội những người truyền tin Pháp, thành viên
của Liên hội quốc tế truyền tin nghiệp dư - Section Française de
l‘Union Internationale des Radio Amateurs), tức là nhà vua là hội
viên của hai tổ chức này, có thẻ hội viên, cũng như có bằng cấp
vô tuyến điện.
Điều này có gì lạ chăng? Ngoài khả năng nói và viết tiếng Pháp
rất lưu loát, vua Duy Tân còn biết thông thạo tiếng Anh và tiếng
Tây Ban Nha, tức là vua Duy Tân có trao đổi với các trạm thông
tin Anh, Mỹ, Pháp...
Nếu ngày nào, nhà vua cũng mê mải với các máy phát thanh
đến hai, ba giờ sáng chưa muốn đi ngủ, như hoàng tử Bảo Ngọc kể
lại, thì hẳn là vua Duy Tân đã có nhiều cuộc điện đàm quan trọng
mỗi ngày với nhiều trạm phát thanh trên thế giới.
Trên một tấm hình, tôi thấy vua Duy Tân một tay cầm điếu
thuốc lá, còn tay kia đánh tín hiệu Morse.
Georges Vĩnh San:
“Cha tôi hút thuốc nhiều. Ngài nói một cách ý nhị tự châm
biếm: người ta có thể mua tôi bằng những điếu thuốc lá!”
Duy Tân có tiếng là một người rất thông minh, ham học hỏi,
nhất là tự học. Cần phải nhớ rằng, phương tiện truyền tin đem
lại cho nhà vua một sự tự do đáng kể, vì thời ấy, các trạm truyền
tin đều chịu sự kiểm soát của Bộ Bưu điện, Điện tín và Điện thoại
(Ministère des Postes, Télégraphes et Téléphones, PTT), cơ quan
