244
D Ấ U X Ư A
của triều đình Huế, dù bị Pháp hạ bệ, đày ải, bạc đãi, luôn luôn
bị chính quyền thực dân trên đảo theo dõi, kiểm soát, bỏ tù, Bộ
Thuộc địa tại Paris luôn luôn ngăn cản, bác bỏ các nguyện vọng
của nhà vua, nhưng Duy Tân không hề có tinh thần thù hận và
thái độ bất hợp tác với Pháp, ngược lại, sự tin tưởng vào de Gaulle,
sự tin tưởng vào chính sức mạnh tinh thần của mình, kiên trì, bền
bỉ, nhẫn nại, năng động, cho thấy vua Duy Tân biết phân biệt ai là
bạn, ai là thù. Nhà vua ngây thơ quá chăng?
Sống gần gũi với dân Pháp lâu năm, tôi biết đây không phải
là những lời nói đầu môi chót lưỡi, chỉ cần lấy thí dụ trước mắt,
sau Đại chiến thứ hai những phụ nữ Pháp có quan hệ tình cảm
với quân Đức, người Đức, bị đưa ra bêu riếu, cạo đầu trước công
chúng, phỉ báng, khinh miệt, phải bỏ làng bỏ quê trốn đi nơi khác
sinh sống, còn những phụ nữ Pháp có chồng hay người thân chết
trận “Mort pour la France” (Hy sinh cho tổ quốc) thì được kính
trọng. Thế hệ này vẫn còn sống và vẫn chưa quên những khổ nhục
của họ. Một danh ca Pháp, Gerard Lenorman, diễn tả tâm tình của
chính anh ấy trong bài hát với tựa đề
Pourquoi mon père (Warum
mein Vater,
Cha ơi tại sao, xuất bản năm 2000), người lính Đức
khi rút lui, hất bỏ luôn người phụ nữ Pháp và đứa con hai dòng
máu Pháp - Đức.
Ông nội của bạn tôi, điên loạn sau khi thoát chết trở về từ
những chiến trường đẫm máu của Đại chiến thứ nhất, rồi sau đó
chết mất xác, mất tông tích, không biết ở nhà thương nào, chôn
ở đâu.
Cha của bạn tôi, bệnh nặng sau những năm tháng bị bắt đi lao
động cưỡng bách ở Đức, không được thuốc thang chữa trị, vào
