29
T Ạ I S A O M Ấ T N Ư Ớ C T H Ờ I T Ự Đ Ứ C ?
cuộc chiến tại Cochinchine, nhưng muốn đổ trách nhiệm lên đầu
Bá tước Conway.
Bá tước Conway thừa hiểu thế bí của mình, nếu ông giúp
Giám mục Bá Đa Lộc thực hiện các điều khoản đã được ký kết
thì ông đi ngược lại chủ trương (mật) của triều đình và Bá tước
de Montmorin; nếu ông không giúp Giám mục Bá Đa Lộc thì ông
mang tiếng là người “phá hoại” hiệp ước giữa hai nước Pháp và
nước Cochinchine. Bá tước Conway bị bắt buộc phải chọn quyết
định thứ hai, vì nếu chiến tranh tại Cochinchine không thành
công, nước Pháp lún sâu hơn vào cuộc dấn thân này thì “tội” của
ông còn nặng hơn nữa.
Giám mục Bá Đa Lộc nóng ruột, muốn lên đường trở về
Cochinchine với đạo quân cầu viện trễ nhất vào ngày 15 tháng
bảy năm 1788. Ông phải khởi hành trước tháng bảy vì gió mùa
phía Nam khởi lên từ tháng năm, muốn đi từ Nam Ấn Độ sang
Cochinchine (Nam Việt Nam) thì các tàu thuyền phải giương
buồm ra khơi trong hai tháng năm và sáu. Gió mùa phía bắc thổi
từ tháng chín, cho nên thuyền bè đến từ hướng Đài Loan, Nhật
Bản phải ra khơi trong ba tháng mùa đông, mười một, mười hai
và tháng giêng.
Một lòng tin theo hiệp ước đã ký, có sự chấp thuận của vua
Louis XVI, nên Giám mục Bá Đa Lộc lại càng không hiểu thái độ
lạnh nhạt của Bá tước de Conway, và không một ai dám nói cho
ông biết hành động ném đá giấu tay của Bá tước de Montmorin.
Thư qua, thư lại, trận bút chiến trên một bình diện lập lờ giữa
Bá tước Conway và Giám mục Bá Đa Lộc đúng ra chỉ làm mất thì
giờ cho Giám mục Bá Đa Lộc mà không đưa đến một kết quả nào
