46
D Ấ U X Ư A
3. Hòa ước Quý Mùi 1883
Convention relative à l’organisation et à l’exercice du
protectorat français - 25.08.1883
Hòa ước Quý Mùi 1883 là hòa ước về tổ chức và thực hiện công
việc bảo hộ của Pháp
Cái gọi là “hòa ước” Quý Mùi trong các sách lịch sử Việt Nam
giáng thêm một đòn nặng lên đất nước. Đó là thời điểm triều đình
Huế vừa mới đưa vua Hiệp Hòa lên ngôi.
Vua Tự Đức mới qua đời vào ngày 17.07.1883 (16 tháng 6 năm
Quí Mùi), thọ 55 tuổi. Triều đình đang bối rối về tang lễ và lập
hoàng tử Ưng Chân lên làm vua (Dục Đức) ngày 20.7.1883. Nhưng
chỉ ba ngày sau, với sự đồng ý của bà Từ Dũ, mẹ vua Tự Đức, Dục
Đức bị giam chết đói chết khát, hoàng tử Hường Dật được tôn làm
vua (Hiệp Hòa).
Trong giai đoạn này, Pháp gởi viên toàn quyền Harmand đến
Hải Phòng
1
.
Jules Harmand (1845-1921), tốt nghiệp bác sĩ quân đội tại
Strasbourg năm 1863. Nhờ công việc trong lãnh vực y tế trên
khắp ba nước Đông Dương Việt, Miên, Lào và nhiều công việc gọi
là nghiên cứu khoa học, Harmand biết cảnh biết người. Hắn được
tuyển dụng vào cơ quan ngoại giao, lần lượt lãnh những chức vụ
ngoại giao cao cấp tại Bangkok (1881), Tonkin (năm 1883 miền
1 (Trần Trọng Kim phiên dịch danh tước của Jules Harmand là toàn quyền).
