B
Sự may mắn của việc phá luật:
Cuộc sống thực giống như phòng thí
nghiệm đạo đức
ạ
n muốn con bạn biết đúng, biết sai, hiểu được các tiêu chuẩn của xã hội và của gia
đình, đồng thời đưa ra được các quyết định vừa tôn trọng bản thân, vừa tôn trọng
người khác. Nhưng đây là một việc phức tạp, và trẻ lớn mới chỉ đang trong quá trình
học hỏi, tìm tòi. Sẽ chẳng có ai thực sự hiểu được sinh học nếu không có phòng thí nghiệm,
và sẽ chẳng có sự chuyển giao giá trị thực sự nào nếu không có việc thử và sai. Vì thế bạn có
thể nói với bọn trẻ về các giá trị của gia đình mình. Bạn có thể gửi con đến trường vào Chủ
nhật và trại hè phát triển tính cách. Trẻ có thể tham gia vào các lớp học giáo dục tính cách,
các chương trình tập kịch về nạn đạo văn, bắt nạt, định kiến, nhân phẩm và tự tôn trọng
bản thân. Người lớn nói một số hành động và thái độ nào đó là sai, nhưng trẻ mới lớn cần
phải khám phá ranh giới của những tuyên bố này: Khi nào, ở đâu, như thế nào và với ai? Ý
của chúng ta có thực sự như điều chúng ta nói? Đâu là ngoại lệ?
Chuyện gì sẽ xảy ra nếu bạn là một đứa trẻ không có nhiều tiền tiêu vặt và bạn lấy
trộm một món đồ gì đó ở cửa hàng? Chuyện gì sẽ xảy ra nếu bạn làm việc ở cửa hàng
đó? Hậu quả nghiêm trọng hơn hay bớt nghiêm trọng hơn?
Chuyện gì sẽ xảy ra khi bạn rất thông minh và viết câu trả lời của bài kiểm tra lịch sử
lên mặt sau của tờ giấy ghi nhãn hiệu chai nước và lại dán nó lại như cũ?
Chuyện gì sẽ xảy ra nếu bạn bảo vệ một người bạn lấy trộm tiền từ ba lô của một
người khác, nhưng không lấy bất cứ đồng nào cho riêng mình?
Chuyện gì sẽ xảy ra nếu bạn được nhờ trông nhà cho hàng xóm, và bạn đã tổ chức
một bữa tiệc hoành tráng ở tầng hầm nhà họ?
Nếu bạn giúp một người bạn của mình bằng cách cho bạn mượn vở làm bài tập ở nhà
của bạn thì sao?
Nhiều bậc phụ huynh thấy những tình huống này thật đáng sợ, nhưng đây chính là
“hình dạng” của “công trường” đạo đức lành mạnh, bình thường. Khi trẻ tìm được câu trả
lời cho những câu hỏi này, chúng sẽ hình thành suy nghĩ nội tại sâu sắc về những quy tắc
ứ
ng xử mang tính xã hội. Sẽ có lúc trẻ nói dối, giấu giếm, mách lẻo, gian lận khi thi cử, lấy
trộm đồ trong cửa hàng, vi phạm một số nguyên tắc hoặc vi phạm một số luật lệ nào đó.
Phần đông trẻ mới lớn không cam chịu cuộc sống bị gò bó, kìm kẹp. Chỉ đơn giản là chúng
đang thực hiện một số cuộc thí nghiệm lớn và nhỏ. Thà để chúng thực hiện những cuộc thí
nghiệm đó lúc này, khi còn ở dưới mái nhà của bạn, trong vòng tay bao bọc của bạn, còn
