Ở lớp, Einstein dễ dàng trở nên nổi bật. Những lúc ở nhà, ông
thích chơi cùng những vật kích thích phát triển trí tuệ như bộ đồ
chơi xây dựng bằng kim loại hay một mô hình động cơ hơi nước
do một người bà con tặng. Năm 11 tuổi, Einstein thích đọc sách
khoa học, sách triết học, những kiến thức vốn nằm ngoài tầm
hiểu biết của hầu hết trẻ con. Đó cũng là lúc ông trở nên say mê
với toán học và quyết tâm chứng minh định lý Pythagore.
Chúng ta rút ra điều gì từ tuổi thơ của Einstein? Rất đơn giản! Hãy
để Einstein tự do làm những gì cậu bé muốn. Phần lớn việc học
hành của cậu khi còn bé đều gắn liền với vui chơi. Gia đình rất
quan tâm đến những sở thích của cậu và không ngừng “tiếp sức”
cho cậu bằng những thứ đồ chơi, sách vở, và cả sự tự do để cậu
làm gì tùy thích.
Nếu mẹ của Einstein chưa bao giờ dùng tranh ảnh trực quan để
dạy dỗ Einstein thì tại sao phụ huynh thời nay phải tin rằng
những thứ đó là cần thiết cho trẻ? Tại sao lại cần tôi luyện kỹ
năng cho trẻ bằng hàng lô những chướng ngại vật, những lớp dạy
đọc viết từ trước khi trẻ vào mẫu giáo, lẫn những bài toán đại số
khi trẻ thậm chí còn chưa đến 3 tuổi? Tại sao nhiều thầy cô luôn
thúc bách trẻ phải gánh gồng những chương trình học nặng nề,
khiến trẻ không còn chút thời gian nào để vui chơi? Và tại sao
người lớn chúng ta lại phải “bấu víu” vào các thứ chỉ số đo lường
sự thông minh, nhồi nhét vào đầu trẻ đủ thứ kiến thức để cố gắng
biến trẻ thành những thần đồng, với lời ngụy biện giúp trẻ thành
công sau này?
Tất cả những nỗ lực đó của người lớn đều được tính toán cẩn
thận. Phụ huynh, thầy cô và cả những nhà chức trách vin vào
những niềm tin phổ biến trong việc nuôi dạy trẻ và hăng hái áp
dụng chúng vào thực tế. Tiếc thay, điều này lại không hề dựa trên
những kết quả nghiên cứu chính xác nhất. Mặc cho câu trích dẫn
rất lạc quan và hài hước của Ralph Schoenstein ở đầu chương
sách này, mặc cho công sức của giới khoa học trong suốt 30 năm
qua nhằm làm sáng tỏ việc học hỏi và phát triển của trẻ, cũng
như vai trò của phụ huynh và giáo viên trong việc giúp trẻ vừa
sống hạnh phúc vừa phát triển tối đa khả năng trí tuệ, mọi thông
điệp đó đều bị diễn giải sai lệch khi đến với các bậc cha mẹ lẫn
239
