Nếu có điều gì đó bạn cần biết về sự phát triển của trẻ nhỏ thì đó
chính là: Trẻ con sinh ra để học hỏi mọi thứ và thích ứng với cuộc
sống xung quanh. Chúng chủ động tiếp thu mọi thông tin và
không ngừng cảm thấy “đói” kiến thức. Đã bao giờ bạn để ý thấy
con mình muốn biết tất cả mọi thứ và không hài lòng với những
lời giải thích nửa vời, đơn điệu của người lớn chưa? Một khi trẻ
hỏi: “Tại sao?”, nghĩa là bạn cần có câu trả lời chi tiết hơn bạn
tưởng!
Nếu ví trẻ con như những miếng bông thấm nước trong lúc tiếp
thu thông tin thì vì lẽ gì những món đồ chơi, các hoạt động vốn có
thể nhanh chóng cung cấp các kiến thức thực tế cho trẻ lại không
bổ ích? Vấn đề nằm ở chỗ khi thúc ép trẻ tham gia tức là chúng ta
đang làm thui chột tính chủ động khởi xướng của trẻ. Một vấn đề
khác nữa là “chiếc hộp kiến thức”, dưới hình thức các món đồ
chơi, lớp học năng khiếu, mà ta ấn vào tay trẻ lại không hẳn có tác
dụng dạy dỗ thật sự.
Để hiểu được những điều trên, bạn cần phân biệt được học hỏi
thật sự và học hỏi hời hợt. Học hỏi thật sự là khi trẻ có thể lĩnh hội
những gì đã học và áp dụng điều đó rộng rãi. Ví dụ khi học cách đi
xe đạp, trẻ có thể chạy bất kỳ chiếc xe đạp nào (với kích cỡ vừa
tầm). Hoặc khi học cách cộng hai số bé với nhau, trẻ có thể áp
dụng kỹ năng đếm với bất kỳ đồ vật nào. Khi trẻ có thể áp dụng
kiến thức ấy trong nhiều trường hợp tức là việc học của trẻ đã có
kết quả thật sự.
Nhưng thật đáng tiếc, rất nhiều chương trình học không dạy trẻ
kỹ năng học hỏi như thế mà chỉ nhằm vào những kỹ năng hời
hợt, bị giới hạn bởi ngữ cảnh học ban đầu. Và một khi những kỹ
năng bị giới hạn trong một khuôn khổ các điều kiện giới hạn của
người lớn thì làm sao trẻ có thể sáng tạo! Khi đó, trẻ chỉ học lý
thuyết suông, chẳng thể vận dụng những kiến thức ấy một cách
linh hoạt, sáng tạo trong đời sống.
Nói như thế không có nghĩa là chúng tôi yêu cầu phụ huynh cứ để
mặc con mình tự khám phá mọi thứ. Hãy tưởng tượng chuyện gì
sẽ xảy ra khi bố mẹ không dạy con điều gì cả, chẳng bao giờ giải
thích cho con hiểu cái này hoạt động ra sao, tại sao cái kia lại như
244
