hai môi? Bây giờ bạn hãy thử đọc từ “ka ka”, “na na” và bạn sẽ
hiểu tại sao “ma ma” là từ hầu hết trẻ em trên thế giới đều nói. Trẻ
dễ đọc theo những âm này khi nghe người khác nói chuyện. Nhìn
vào cử động của môi sẽ giúp chúng ta dễ nhận biết người khác
đang nói gì hơn là chỉ nghe những từ được phát âm từ sâu trong
họng.
Nhưng làm sao biết được những từ như “ma ma”, “ba ba”, “da da”
thật sự là một từ? Các nhà nghiên cứu đề ra ba tiêu chí để xác
định những từ trẻ nói ra là từ thật sự, dù trẻ phát âm chính xác
hay không. Thứ nhất, để được gọi là từ, từ đó phải có cùng ý nghĩa
mỗi khi được sử dụng. Như vậy, nếu “da da” hôm nay được dùng
để chỉ bố nhưng ngày mai lại được dùng để chỉ con chó con thì rõ
ràng trẻ không hiểu ý nghĩa của từ “da da”. Nhưng nếu “da da”
được dùng để chỉ bố lẫn những người đàn ông khác và để chỉ
những đồ vật sở hữu của bố thì trong trường hợp này, trẻ đã hiểu
sâu hơn một chút.
Thứ hai, để “sở hữu” thật sự một từ, trẻ phải dùng nó với mục
đích giao tiếp. Nếu trẻ lặp đi lặp lại từ “da da” nhưng khi có mặt
bố, trẻ chẳng bao giờ nhắc đến từ đó thì đây chưa phải là từ. Cuối
cùng, từ thật sự là từ khi trẻ có thể dùng nó để diễn tả về bố.
Những từ đó có thể được sử dụng linh hoạt trong nhiều ngữ cảnh
khác nhau. Khi trẻ có thể dùng một từ trong nhiều tình huống
khác nhau thì đó chính là bằng chứng cho thấy trẻ đang sử dụng
từ ngữ thật sự.
Hãy thử xem bạn có hiểu được những từ đầu tiên con mình nói
không nhé! Trước tiên, hãy viết những từ bé nói ra một quyển sổ
dành cho bé, bên cạnh nhớ ghi ngày bé nói từ đó lần đầu. Bên
trên, hãy kẻ những cột với nhan đề “nghĩa không đổi”, “cố gắng
giao tiếp” và “ngữ cảnh dùng từ”. Sau đó, hãy ghi chú những chi
tiết này với các từ bé sử dụng (đừng quên ghi lại cả ngày tháng) để
đánh giá xem đó có phải là từ ngữ thật sự hay không. Con bạn
76
