Ở đây chữ triều có nghĩa là yên lặng. Mà thuở nay thời cái nghĩa của nó
là lưu động, xem như câu Truyện Kiều nói:
“Ngọn triều non bạc trùng trùng.”
Còn về cái tổ ấm chim thì có thể dùng tiếng “dưới” mà chỉ cái đáy nó
hay không, mà nói: “Chim non nằm dưới tổ êm đềm?”
Lại có tiếng “mơn trớn”, tác giả hiểu nghĩa nào mà nói là: “Gió đông
mơn trớn bông hoa nở?”. Tôi cũng lại không biết “ngẩn ngơ” tác giả hiểu
làm sao mà:
“Hồi hộp nhìn anh, em ngẩn ngơ.”
“Lững thững bên đường cô ngẩn ngơ.”
Mà đó chỉ là những chỗ sơ lậu cỏn con, không có nghĩa gì, không có
phương hại gì cho cái thi tài của tác giả là người thật có biệt tài. Tôi chưa
được dịp biết thi sĩ nào trong làng văn chữ Nho, hay Quốc Ngữ, mà lìa bỏ
được những cái phóng tứ mơ màng đuổi rượt những cái tư tưởng vu vơ
theo gió trăng non nước, cùng những cái tư tưởng thông thường về nhân
tình thế sự, nghĩa là lìa bỏ được cái ngoại giới mà quay trở về mình, chú lực
vào trong thân, trong mình, để miêu tả nội giới hay không? Thật tôi chưa
từng thấy có, mà cũng có lẽ tại kiến văn tôi cô lậu thật.
Nay thấy ông Xuân Giang là một. Cái ráng sức mà nội tỉnh đó, cái ráng
sức mà phân tích những nỗi u uẩn trong tâm hồn đó là điều rất đáng hoan
nghênh và tưởng lệ. Giá thử tôi mà có văn tài thế lực thời tôi không ngại gì
giới thiệu ông Xuân Giang một cách sốt sắng, về phương diện kỹ thuật mà
thôi. Tôi nói về phương diện kỹ thuật vị tất là khen người về phương diện
khác, một là bởi không bằng cứ được ở kỹ thuật nghệ thuật mà biết người,
một là bởi không bằng cứ được ở nơi sự thành tựu của một người phụng sự
một cái chủ nghĩa nghệ thuật nào mà dám quyết rằng người ấy sẽ thành tựu
khi phụng sự một chủ nghĩa nghệ thuật khác, nhất là cái chủ nghĩa nghệ
thuật có hàm lý tưởng xã hội.
Phan Văn Hùm
