[11]
Louis Philip: vua Pháp (1830 - 1848), trong cách mạng tháng Hai năm 1848 buộc phải
thoái vị chạy sang Anh và chết ở đó.
[12]
Wellington Arthur Wellesly (1769 - 1852): vị thống soái, nhà hoạt động quốc gia Anh; năm
1815, phối hợp với quân đội Phổ đánh bại Napoleon tại Waterloo.
[13]
Ermolov Alekxei Petrovich (1772 - 1861): vị tướng, vị anh hùng của cuộc Chiến tranh Ái
quốc 1812, năm 1816 - 1827 là tổng chỉ huy quân đội Nga ở Kavkaz.
[14]
Các cung thủ - cuốn tiểu thuyết lịch sử 4 tập của K. P. Maxanxki (1802 -1861) xuất bản
năm 1832 viết về cuộc tranh giành quyền lực của nữ hoàng Xophia Alekxeevna và Sa hoàng Piotr I.
[15]
Schubert Franz (1797 - 1828): nhà soạn nhạc thiên tài Đức, nhạc của Schubert rất du
dương, gần gũi với nhạc điệu dân tộc. Những tác phẩm âm nhạc nổi tiếng hơn cả của ông là Bà chủ
cối xay kiều diễm và Con đường mùa đông. Schubert sáng tác rất nhiều ca khúc dành cho piano,
viôlôngxen và viôlông.
[16]
Cuốn Stoff und Kraft (“Vật chất và lực lượng”): tác phẩm của nhà sinh lý học, nhà duy vật
tầm thường Đức Friedrich Carl Christian Buchner (1824 - 1899), bản dịch tiếng Nga xuất bản năm
1860.
[17]
Viên chức bậc ba - một phẩm hàm ngạch dân sự ở người Nga trước Cách mạng tháng
Mười.
[18]
Ở đây muốn nói đến thời gian trị vì của hoàng đế Nga Alekxandr I (1801 - 1825), lúc này
giới quý tộc Nga chuộng dùng tiếng Pháp và xem thường việc nói tiếng Nga đúng luật.
[19]
Ở đây ngụ ý tới sự phủ nhận của Bazarov với tất cả “những thể chế chuẩn mực đã được
thừa nhận trong đời sống loài người” có nghĩa là tất cả chế độ chính trị, xã hội hiện hành, và những
quan niệm tôn giáo v.v..
[20]
Kalmưs - một dân tộc thuộc nước Cộng hòa Tự trị Kalmưs. Tiếng Kalmưs thuộc nhóm
tiếng Mông Cổ.
[21]
Vào những năm 50 - 60 của thế kỷ XIX, trong hội họa Nga xuất hiện một xu hướng hiện
thực mới có tên gọi là nhóm triển lãm lưu động. Các họa sĩ trẻ không chấp nhận trường phái hội họa
kinh viện chủ nghĩa cổ truyền, đòi hỏi phải mô phỏng những khuôn mẫu hội họa kinh điển, chủ yếu
là của nền nghệ thuật Italia, họ đấu tranh cho việc xây dựng một nền nghệ thuật độc đáo Nga mang
tính tư tưởng dân chủ, tiến bộ. Nguyên do chính phần nhiều là do sự lãng quên của các họa sĩ Nga
