đối với nền nghệ thuật Vatican. Vatican - thành phố - nhà nước nằm trong Rome, thủ đô của Italia.
Trung tâm của Giáo hội La Mã, tòa chính của các giáo hoàng La Mã.
[22]
Raffaello Santi (1483 - 1520): họa sĩ lỗi lạc Italia, những tác phẩm nổi tiếng nhất của ông là
những bức tranh vẽ về Madona (Madona - tiếng Italia có nghĩa là Đức Mẹ).
[23]
Ngôi sao là dấu hiệu của đệ nhất bội tinh.
[24]
Guizot Francois Pierre Guillaume (1787 - 1874): nhà sử học Pháp, một trong những người
sáng lập học thuyết đấu tranh giai cấp trước Karl Marx.
[25]
Những năm cuối thời kỳ trị vì của Alekxandr I giới quý tộc Nga ham chuộng đủ loại học
thuyết tôn giáo và thần bí giáo khác nhau.
[26]
Condillac Etienne Bonno de (1715 - 1780): nhà triết học duy tâm Pháp. Tác phẩm chính
của ông là Bản luận văn về những cảm giác (1754).
[27]
Xvetsina Xophia Petrovna (1782 - 1859): nữ văn sĩ thần bí Nga. Những sáng tác của bà,
xuất bản trong năm 1860, đã được bàn luận sôi nổi trong giới quý tộc xã hội Nga.
[28]
Bourdaloue Louis (1632 - 1704): nhà truyền giáo Pháp. Giáo thuyết của Bourdaloue Louis
được dịch ra tiếng Nga vào đầu thế kỷ XIX.
[29]
Họ tên Kixliakov có lẽ là do tác giả đặt ra. Tờ báo Tin tức Maxcơva phát hành hàng tuần từ
năm 1756. Bắt đầu từ những năm 60 của thế kỷ XIX tờ báo này phản ánh những quan điểm của các
tầng lớp địa chủ, tăng lữ phản động nhất trong xã hội.
[30]
George Sand: bút danh của nữ văn sĩ Pháp Aprora Dudevant (Dudevant là họ chồng, họ
thời con gái của bà là Dupin, 1804 - 1876). Trong các tác phẩm của mình nữ văn sĩ nêu ra vấn đề
quyền bình đẳng ở phụ nữ.
[31]
Emerson Ralph Waldo (1803 - 1882): nhà văn, nhà triết học Mỹ.
[32]
Ở đây Turgenev mỉa mai ám chỉ tới G. Elixeev (1821 - 1891) và M. Antonovich (1835 -
1918), những cộng tác viên của tạp chí Người đương thời.
[33]
Pathfinder (Thủ lĩnh) - nhân vật trong các tiểu thuyết Chiếc tất da, Thủ lĩnh, Đồng cỏ preri,
Người Mohican cuối cùng của nhà văn Mỹ James Fenimore Cooper (1789 - 1851).
[34]
Bunsen Robert (1811 - 1899): nhà bác học lỗi lạc Đức, là giáo sư hóa học tại trường Đại
học Tổng hợp Heidelberg.
