Nhưng nếu họ muốn đi nghỉ ở Pháp thì sao? Mua một chai trong cửa
hàng miễn thuế? Cho một đứa con sang Mỹ học đại học? Ai sẽ đủ tiền? Nếu
họ bị trả lương thấp hơn, Ấn Độ làm sao thoát khỏi kiếp nghèo? Làm sao
người Ấn Độ có thể đi lại trên thế giới và sống trong thế giới như người
phương Tây? Bose không chịu nổi những khác biệt ấy.
Nhưng lợi nhuận chỉ có thể gặt hái được từ khoảng cách giữa các quốc
gia, nước này lấy của nước kia. Người ta kết tội thế giới thứ ba vì là thế giới
thứ ba. Người ta đẩy Bose và con trai vào một vị thế nhược tiểu – đến thế và
chỉ thế mà thôi – và ông không chịu nổi điều đó. Không thể, khi mà ông đã
tin họ coi mình là bạn. Ông nghĩ đến cảnh chính quyền Anh và viên chức
của họ đã lên tàu và ném topis qua mạn, chỉ bỏ lại một đám người Ấn Độ
đứng trơ ra đó, không thể rũ bỏ được những gì họ đã hủy hoại tâm hồn mình
để tiếp thu.
Hết lần này đến lần khác họ đã đáo tụng đình và sẽ lại đáo tụng đình
bằng niềm tin không lay chuyển vào thể chế của công lý. Họ đã lại thua. Họ
sẽ lại thua.
Người đàn ông có mái tóc giả loăn xoăn màu trắng và gương mặt đen
trát phấn, gõ búa đưa ra phán quyết, luôn luôn chống lại người bản xứ, ở
một thế giới vẫn còn là thuộc địa.
Ở Anh họ được một trận cười vỡ bụng, đành rồi, nhưng ngay ở Ấn Độ,
họ cũng cười khoái chí khi thấy những người như Bose mắc lỡm. Đấy, cứ
tưởng mình ghê gớm lắm, cứ như bố người ta, hóa ra cũng chỉ như thế –
phải không? – cũng như thiên hạ cả thôi.
Miệng ông tòa càng mím lại, Bose dường như càng quyết tâm đẩy cuộc
đối thoại đi đến chỗ bùng nổ.
“Những ngày tháng đẹp nhất đời tôi,” ông ta nói. “Ông nhớ không?
Chèo thuyền qua King’s, Trinity, Chúa ơi, cảnh thế bao giờ không, sau đó
đến đâu nhỉ. À rồi, Corpus Christi… Không, hay tôi nhầm nhỉ? Đầu tiên là
