danh được gọi là “thực địa”! Giáo sư Diallo có thể ở lại tới đêm, có khi tới
tận hôm sau và cả những hôm sau nữa. Tôi phải vận hết tài thuyết phục rồi
hô khẩu hiệu về “thảm họa y tế của những người tìm vàng”, tôi đã rất cẩn
thận lựa chọn những từ này, cuối cùng giáo sư mới hạ cố bỏ lại đám lỗ trên
thân cây và đám vỏ trái cây.
Cao nguyên Fouta Djalon không chỉ là khu bảo tồn côn trùng, cũng
không chỉ là nguồn nước cho toàn bộ vùng Tây Phi. Đây thực sự là một
chiếc két an toàn được ngụy trang bằng cây cối.
Tới khoảng cây số 26, hãy ra khỏi quốc lộ Dakar-Bamako và đi vào
đường mòn theo hướng Bantaco. Với một điều kiện: có tấm lưng và trái tim
thật vững chãi. Tấm lưng chắc chắn để đương đầu với những thử thách vì
đường khó đi. Và trái tim vững chãi, vì nó sẽ thắt lại trước cảnh tượng một
khu ổ chuột khổng lồ. Có bao nhiêu cái lều hoặc lán gỗ tồi tàn bỗng nhiên
mọc lên ở khắp nơi, ngay giữa rừng? Ba nghìn, năm nghìn? Bao nhiêu con
người đang chồng đống nhau ở đó, đàn ông, đàn bà, trẻ con, trong những
điều kiện vệ sinh tồi tệ khủng khiếp? Ba mươi nghìn, năm mươi nghìn, hay
hơn nữa? Trước năm 2008, theo lời kể của một thợ săn, người ta chỉ bắt gặp
ở đó những con khỉ, chim và kỳ đà. Và rồi, một ngày đẹp trời, một người đi
dạo có chút hiểu biết về địa chất đã bốc một ít đất ở ngọn đồi bên cạnh. Ông
ta cúi xuống, nhìn vào lòng bàn tay và hét lên. Ngày hôm sau tin đồn lan ra
khắp nơi. Ngày hôm sau nữa, đám đông bắt đầu đổ xô đến. Một lần nữa,
vàng lại sử dụng đến phép thuật xấu xa của mình.
Xe chúng tôi vừa dừng, một người đàn ông tiến đến, và say mê kể cho
chúng tôi về ông này hoặc ông kia “mới thành triệu phú”. Giấc mơ này là
động lực của mọi người. Làm giàu! Để thoát khỏi cuộc vật lộn mưu sinh
hằng ngày. Người ta cũng biết rằng cơ may trở nên giàu có rất nhỏ nhoi.
Nhưng nếu không tự giàu được, thì mình tranh thủ mót những gì người ta bỏ
qua. Thế là cả một ngôi làng hình thành ở bãi vàng. Trong vài tuần, làng
biến thành phố, với sự phân công phân nhiệm rõ ràng. Người Sénégal thì
cho thuê đất, người Guinea thì đào, còn người Mali thì mua bụi vàng. Tôi
hỏi: thế còn y tế? Những cái nhún vai. Người ta sẽ đi khỏi nơi này ngay sau
