Từ hơn một thế kỷ nay, hầu hết những nơi ấu trùng có thể trú ngụ mà
gần nơi ở của con người đều được tháo nước cho khô ráo.
Từ năm 1932, năm con người phát minh ra một loại vắc xin, toàn bộ
người dân Panama dường như đã được giải thoát khỏi bệnh sốt vàng da. Vậy
tại sao căn bệnh này lại trở lại ồ ạt như vậy, ngay khi người ta bắt đầu lơ là,
ngay khi các chiến dịch xóa bỏ căn bệnh này ngừng lại, ngay khi người ta
không để tâm đến việc dùng màn chống muỗi, ngay khi người ta quên lãng
hoặc từ chối chủng ngừa?
Ngày nay, khi đã biết rõ cơ chế truyền bệnh, điều bí ẩn này cũng được
làm sáng tỏ.
Nếu như ở những nơi có con người sinh sống, việc lây nhiễm chỉ là câu
chuyện giữa người và muỗi, thì ở trong rừng câu chuyện còn có thêm nhân
vật thứ ba: con khỉ.
Khi bị muỗi mang bệnh chích, khỉ sẽ làm virus trong cơ thể mình được
nhân lên. Nó trở thành một ổ virus: bất kỳ con muỗi lành nào chích nó cũng
sẽ bị nhiễm virus đó. Nhưng cơ thể khỉ cũng nhanh chóng tiết ra kháng thể,
và sau bốn đến năm ngày, các kháng thể đó sẽ diệt hết virus trong cơ thể con
khỉ. Và nó lại trở về trạng thái không nhiễm bệnh. Dù có bị muỗi chích bao
nhiêu lần chăng nữa, nó cũng không truyền cái gì đi đâu nữa. Người ta gọi
những cá thể, dù là người hay động vật, đã được miễn dịch này là các “ngõ
cụt dịch tễ học”.
Đó là cách virus gây sốt vàng da dịch chuyển, một cách chậm chạp,
trong rừng. Nó truyền virus cho một đàn khỉ rồi lại chuyển sang một đàn khỉ
khác, và đàn khỉ bị nhiễm trước đó sẽ được miễn dịch vĩnh viễn.
Nhưng than ôi, muỗi lại không có cơ chế miễn dịch như vậy. Không
giống khỉ, nó không có khả năng loại bỏ virus trong cơ thể mình. Khi đã
xâm nhập vào cơ thể muỗi, virus sẽ cư ngụ ở đó vĩnh viễn. Tệ hơn, trứng
muỗi cũng bị nhiễm. Và virus cứ thế truyền từ thế hệ muỗi này sang thế hệ
muỗi khác.
Và bệnh sốt vàng da cũng không ngừng quay trở lại.
