hỏi công sức nhiều hơn là lúa nước. Mặc dù hiện tại các cánh đồng còn đang
bỏ trống, nhưng không thể không hình dung biết bao thế hệ đã dày công nối
tiếp nhau để làm đất, be bờ, đào mương ở đó. Cuối tháng Bảy, tức hai tháng
nữa, là đến mùa mưa, sông Mekong sẽ tràn bờ. Cả vùng châu thổ này sẽ trở
thành một đồng bằng mênh mông nước, một mặt gương với ngọn lúa ngoi
lên. Nhưng hiện giờ mặt đất khô ráo vẫn đang còn bị thiêu đốt bởi ánh mặt
trời.
Trong suốt mười năm tôi rong ruổi khắp nơi, hình ảnh những vùng
đồng bằng châu thổ như vậy luôn làm tim tôi thắt lại.
Đó là những vựa lúa của cả thế giới, được nuôi lớn từ phù sa của các
con sông, màu mỡ hơn bất kỳ nơi đâu.
Nhưng ở mọi nơi, từ Lousiana cho đến vùng Camargue, từ châu thổ
sông Hồng cho tới Bangladesh, các vựa lúa này đang bị đe dọa.
Đe dọa tới ba lần.
Lần một là các con đập làm giảm lưu lượng của các sông mà chúng
chắn ngang. Ai cũng biết nhiệt độ Trái đất đang tăng. Hậu quả: các đại
dương dâng lên. Hậu quả của hậu quả: nước mặn dễ dàng tràn vào các vùng
châu thổ, chẳng gặp trở ngại gì ngoài những con sông ngày càng teo tóp.
Các vùng châu thổ còn bị đe dọa lần hai bởi chính những con đập này.
Đập xây không chỉ giữ nước mà còn giữ luôn cả các chất trầm tích, vốn để
bồi đắp cho đồng bằng. Dù có mở cửa xả, kể cả “dòng xả” ồ ạt nhưng thi
thoảng mới có, vẫn không thể thay thế được hiện tượng tích tụ tự nhiên dần
dần qua thời gian.
Mối đe dọa thứ ba là những kẻ khai thác cát trộm. Chúng hút cát từ
lòng sông. Để xây nhà cửa ở thành phố. Thành phố nước mình hay thành
phố nơi khác, và thu được nhiều tiền. Người ta rỉ tai nhau rằng phần lớn cát
hút từ dòng Mekong sẽ được dùng để mở rộng đảo quốc Singapore.
Đó đây, như để tạo ra một vài điểm mốc, một cụm vài ba cây thốt nốt
chọc thẳng lên trời. Người ta làm ra đường từ loại cây này. Chỉ cần ép nhẹ
hoa thốt nốt. Loài cây này là một trong những biểu tượng của đất nước
