đó, chính là thiện chí. Nhưng về vấn đề dịch hạch, thì hầu như họ chẳng
biết tí gì.
Thế nhưng mỗi khi có cơ hội là Rămbe biện hộ cho hoàn cảnh của
mình trước mặt mỗi người. Chủ yếu, anh luôn luôn lập luận là anh xa lạ đối
với thành phố này, và vì vậy, trường hợp của anh phải được xem xét một
cách đặc biệt. Nói chung, những người đối thoại với anh chàng nhà báo sẵn
sàng chấp nhận điểm này. Nhưng họ thường chỉ cho anh thấy đó cũng là
trường hợp của một số người khác, bởi thế trường hợp của anh không đến
nỗi đặc biệt như anh tưởng. Khi Rămbe đáp là như thế cũng không hề làm
thay đổi cái căn bản trong lập luận của anh thì người ta bảo cái đó có làm
thay đổi những điều khúc mắc về hành chính vốn đối lập với mọi biện pháp
biện đãi vì có thể gây ra cái mà người ta gọi, với một thái độ hết sức ghê
tởm, là tiền lệ. Nói chuyện với Riơ, Rămbe xếp những kẻ lý sự kiểu ấy vào
loại hình thức chủ nghĩa. Bên cạnh đó là những người “khéo nói”: họ cam
đoan với anh là tình hình hiện tại tuyệt nhiên không thể kéo dài, và không
tiếc những lời khuyên bảo “tử tế” khi anh đến yêu cầu họ có những quyết
định; họ an ủi Rămbe và quả quyết đây chỉ là một nỗi phiền muộn nhất thời.
Có những kẻ “quan trọng” bảo khách ghi lại tóm tắt hoàn cảnh và hứa sẽ
xem xét, giải quyết. Những kẻ vô tích sự thì đề xuất những tấm vé cư trú
hay địa chỉ những quán trọ rẻ tiền. Những người có đầu óc trật tự thì bảo
khách điền vào một tấm phiếu và sau đó xếp vào hồ sơ. Những người bận
rộn thì giơ tay lên trời. Những kẻ cho là mình bị quấy nhiễu thì ngoảnh mặt
đi. Cuối cùng những người theo lối truyền thống - số này đông hơn cả - thì
chỉ cho Rămbe một cơ quan khác hay một lối chạy vạy khác.
Anh chàng nhà báo chạy đi chạy lại đến mệt lử và có một ý niệm chính
xác thế nào là tòa thị chính hay một cơ quan hành chính cấp tỉnh vì phải
ngồi chờ mãi trên một chiếc băng bọc vải giả da trước những tấm áp phích
lớn mời mua công trái - loại được miễn thuế - hay ghi tên vào quân đội
thuộc địa; vì phải bước vào các công sở, nơi người ta dễ đoán biết các bộ
mặt cũng như đoán biết mấy cái ngăn có ván lật để cất giấy má hay mấy cái
giá để hồ sơ. Cái lợi - như Rămbe chua chát nói với Riơ - là tất cả cái đó
