chính đó có thể chấp nhận được theo pháp luật. Ở trường hợp thứ hai, khả
năng các kiểm toán viên nhận ra được sự vi phạm pháp luật và đạo đức
nghiêm trọng là thấp hơn rất nhiều (dù các vi phạm ở trường hợp này giống
với các vi phạm ở trường hợp thứ nhất). Nói cách khác, các kiểm toán viên
sẽ dễ dàng nhận thấy và từ chối ký vào tuyên bố ở trường hợp thứ nhất hơn
trường hợp thứ hai, mặc dù các hành động thiếu đạo đức trong năm cuối
cùng ở cả hai trường hợp được miêu tả là giống nhau.
Trong nghiên cứu của chúng tôi với David Messick và Francesca
Gino, chúng tôi phát hiện ra rằng “triền dốc trơn trượt” (một kiểu mẫu ứng
xử) có thể sử dụng được để lý giải việc vì sao hầu hết mọi người đều thất
bại trong việc nhận ra các hành xử đặc biệt phi đạo đức của người khác.
Thực hiện một nghiên cứu có một vài đặc điểm tương đồng với những
người được miêu tả trong hai câu chuyện trên, chúng tôi phát hiện ra rằng
con người thường ít có khả năng nhận thức được sự thay đổi trong hành vi
ứng xử thiếu đạo đức của người khác nếu sự thay đổi diễn ra chậm rãi theo
thời gian hơn là thay đổi đột ngột.
Nghiên cứu về nhận thức thị giác, chẳng hạn như câu chuyện về đoạn
băng quay cảnh chuyền bóng rổ đã được chúng tôi miêu tả ở phần đầu của
chương chứng minh rằng chúng ta thường xuyên thất bại trong việc nhận
thức những thay đổi đang diễn ra ngay trước mắt mình.
Trong một
nghiên cứu điều tra “thay đổi sự mù mờ” (change blindness), một nhà thí
nghiệm đã cầm một quả bóng rổ và dừng những người đi bộ lại để hỏi
đường. Trong lúc những người được hỏi chỉ đường, một nhóm trợ lý nghiên
cứu đã đi qua chỗ người chỉ đường và người làm thí nghiệm. Khi những
người này đi qua, người làm thí nghiệm đã đưa quả bóng rổ cho một người
trong số họ. Sau khi người đi bộ chỉ đường xong, người làm thí nghiệm hỏi
cô có nhận thấy sự thay đổi nào diễn ra khi cô đang nói không. Hầu hết
những cá nhân được hỏi đều trả lời là không. Nhưng khi họ được hỏi trực
tiếp rằng có nhìn thấy quả bóng rổ không, rất nhiều người nhớ lại đã có
nhìn thấy quả bóng và rất nhiều người thậm chí còn có thể điểm lại những
