Một ví dụ mang tính lịch sử hơn của việc chính phủ đã cố gắng chủ
động trong việc gia tăng các hành vi đạo đức và giảm thiểu các hành vi
thiếu đạo đức là sự thông qua False Claims Act (Luật Quy Tam) vào năm
1863 của Quân đội Mỹ nhằm trừng phạt các hành vi gian lận của các nhà
thầu trong cuộc nội chiến. Đạo luật này cho phép các cá nhân và tổ chức
không nằm trong Chính phủ Mỹ nộp đơn tố cáo các cá nhân và các tổ chức
liên bang mà họ cho rằng có dính líu trực tiếp hoặc gián tiếp đến các hành
vi gian lận với Chính phủ. Mục đích của đạo luật này là khuyến khích công
dân trở thành một “kiểm soát viên” (whistleblower) giúp Chính phủ giảm
thiểu những hành vi thiếu đạo đức mà họ không nhận ra. Ngay khi một
“kiểm soát viên” nộp đơn cáo buộc những hành vi phạm pháp của một tòa
án Mỹ, Bộ Tư pháp Mỹ sẽ lập tức tiến hành điều tra và quyết định cách
hành xử trong trường hợp này. Luật Quy Tam quy định “kiểm soát viên” sẽ
được hưởng một số phần trăm nhất định (30%) từ số tiền mà Chính phủ thu
hồi lại được. Số tiền thưởng này có thể khá lớn: trong một vụ cáo buộc
TRW ngăn chặn các nhà khoa học tiết lộ thông tin về những sản phẩm điện
tử bị lỗi mà công ty đã bán cho chính phủ, số tiền thu được là 325 triệu đô,
trong đó 48,8 triệu đô được trao cho “kiểm soát viên” và luật sư của người
đó.
Có thể thấy rõ rằng mục đích của Luật Quy Tam là đúng đắn. Nó được
đề ra để khuyến khích công dân dám dấn thân vào các nguy hiểm mang
tính cá nhân hoặc rộng hơn để tố cáo sai phạm của các tổ chức. Tuy nhiên,
việc trích tiền thưởng từ tổng số tiền thiệt hại thu được có thể khiến những
“kiểm soát viên” chần chừ trong việc nộp đơn tố cáo, tức là gián tiếp tiếp
tay cho những sai phạm đó để tăng thêm số tiền phi pháp phát sinh và như
thế khi họ tố cáo, họ sẽ được hưởng nhiều tiền thưởng hơn.
khả năng tham nhũng tiềm tàng trong hệ thống trao thưởng sai lầm này,
những bản tố cáo hành động phi pháp thực tế còn làm tăng thêm số lượng
hành vi thiếu đạo đức.
