ĐIỆN BIÊN PHỦ - 170 NGÀY ĐÊM BỊ VÂY HÃM - Trang 203

không bao giờ để rơi vào tình trạng đó. Chính vì vậy mình đã chọn binh
chủng dù, chỉ tiến công đánh chiếm chứ không phải chôn chân trong chiến
hào phòng ngự. Vậy mà bây giờ lại …

Lantanne đã quên nhiều chi tiết chiến đấu do ông cậu kể lại nhưng đến khi
phải tập sự làm quen với tình hình mới thì lại nhớ rất rõ.

Vấn đề trước tiên là phải thay đổi căn bản trạng thái tâm lý. Là lính dù, tức
là thuộc về binh chủng tiến công chỉ sống ở ngoài trời, không thèm cúi đầu
trước những luồng đạn, chạy rất nhanh trước khi đạn bắn trúng. Nay lại
sống trong hầm đào sâu dưới đất của một điểm tựa, điều đó đòi hỏi phải
được thích nghi. Đang là diễn viên, nay lại chuyển vai biến thành khán giả
thụ động, chịu đựng đạn pháo và các làn đạn bắn sát mặt đất của bộ binh
địch. Khi di chuyển phải cúi khom lưng, khi đổi hầm phải nhảy vọt lên mặt
đất . Latanne nhớ đến cả một cuốn « từ vựng về chiến tranh đường hầm »
do ông cậu kể lại : giao thông hào, chiến hào, hầm ngầm, hàng rào dây thép
gai, đạn pháo rơi, mảnh đạn găm vào vách hào ngay sát đỉnh đầu. Cuộc
sống chen chúc dưới hầm hào, những con ruồi, bùn đất, mùi xác chết …

Đối với Latanne, đây là tất cả những câu chuyện rất xa xưa, gợi lên trong óc
anh hình ảnh những mũ sắt có đỉnh nhọn hoắt úp chụp lên đầu những bộ
mặt để ria vểnh ngược. Cuộc chiến tranh năm 1919, với những trận đánh
trên Đường Đức Bà, Craonne, cao điểm 304, Argonne đã trở thành một xâu
chuỗi huyền thoại cần đưa vào viện bảo tàng của những chứng cứ thuộc về
quá khứ.

Vậy mà giờ đây, Điện Biên Phủ lại tái tạo cuộc chiến tranh trận đía.
Latanne khám phá thêm cả những gì mà ông cậu chưa kể hoặc muốn giấu.
Cảnh bẩn thỉu, nhớp nhúa kinh khủng : bùn, máu, cái chết. Latanne nhận
xét :

- Tất cả gợi nên một vấn đề. Chiến đấu chẳng có ý nghĩa gì. Sau cuộc