chết được chôn xuống rồi lại bị đạn nổ đào bới lên, phân tán trong đất đã bị
mủn ra, một loại tro mà đạn pháo, cối cày xới, tung lên trong bụi bặm rồi
trong bùn lầy những mảnh vụn người ít nhiều đã bị phân hủy, những thân
thể bị băm nát, bấy nhiêu chiến sĩ vô danh mà lịch sử không hề nhớ tên.
Hàng ngàn con ruồi tấn công các chiến binh và dính kết ở mép môi, chui
vào các lỗ mũi, cụm lại từng chuỗi ở đuôi mắt. Không thể ngủ được vì có
nguy cơ ngạt thở. Muốn tránh cái tai họa này, một số người chui đầu vào
các túi nhựa dùng để bọc pin trong các rađiô. Họ không phải chịu đựng
không khí ô nhiễm, ruồi bâu và những tiếng nổ liên tục nhưng địch không
may mắn gì hơn. Đạn dược, nhất là lựu đạn, đã bắt đầu thiếu, thực phẩm
được phân phối một cách dè sẻn khó chấp nhận cho những người lính đang
bảo vệ một vị trí mà người chết nhiều gấp ba lần người sống. Pêriu có hai sĩ
quan, Đờlaphôngten và Mácxănggi. Sĩ quan thứ hai đậu bằng khoa học
chính trị, mới tham gia chiến đấu từ tháng 11-1953 ở hướng Lai Châu. Rốt
cuộc anh đã chết trên đồi Êlian 1 (Chú thích: Sinh năm 1929, Rô lăng
Bonnơvin đờ Mácxănggi được gọi nhập ngũ năm 1951. Tình nguyện đi
Đông Dương, đến Hải Phòng 5-10-1952, được bổ nhiệm về tiểu đoàn 2 dù
thuộc địa và tháng 1-1953 chuyển về tiểu đoàn 2, trung đoàn 1 dù, cùng với
tiểu đoàn nhảy xuống Điện Biên Phủ.).
Ngược lại, Đờlaphôngten chưa hề biết chiến tranh là gì và từ khi nhảy dù
xuống Điện Biên Phủ, ngày 3-4, chẳng ai dành thời gian cho anh chuẩn bị
việc đó. Anh trở lại chiến hào ở Êlian 1, quả tim nôn nao bởi cái mùi nặng
nề của các mảnh vụn thân người và giờ này qua giờ khác anh chờ đợi chiến
đấu hoặc sự thay phiên. Trung úy Đuyten, phó của Clêdíc, cùng với trung sĩ
nhất Đuyrê và một báo vụ viên đến gặp anh vào buổi tối. Với các sĩ quan
cũng như các binh sĩ dù kiệt sức của họ đang lảo đảo vì hiệu ứng kết hợp
giữa sự mất ngủ và tác động của các vụ nổ đối với thần kinh, đêm ngày 1
rạng ngày 2-5 là đêm khó chịu đựng nhất. Việt Minh hoạt động quyết liệt.
Nếu Brêsinhắc không thể làm gì, không tổ chức được một cuộc phản pháo
hiệu quả, không gửi được một đơn vị tăng viện, hoặc đơn giản thay phiên
cho Pêriu, thì sẽ là một cuộc giáp lá cà, một cuộc chém giết cho đến người