tiêu dùng tiền và quần áo nên phải đốt đồ mã để cho người chết khỏi thiếu
thốn. Bởi theo mê tín và lý luận đơn giản, người ta cho rằng: "Dương sao
thì âm vậy".
Về đại tang thì sau khi chôn cất yên rồi, con cháu đem mũ gậy và áo rộng
treo ở bên linh tọa. Khi làm lễ thì mới dùng đến. Lúc thường thì chỉ mặc
quần áo và chít khăn tang mà thôi. Trong thời hạn đại tang, người con còn
phải ăn ở theo lễ. Theo sách Gia lễ: khi con cái có tang cha mẹ phải nằm
rơm gối đất, không được vui chơi, không được nghe đàn hát, ăn uống thịt
rượu, không được kết hôn, phải kiêng phòng sự (đàn bà có thai trong kỳ đại
tang thì phải vạ). Người đương làm quan mà gặp đại tang thì phải xin nghỉ
để cư tang, hết hạn mới xin bổ lại.
Sau ba năm đoạn tang, hoặc vài năm sau nữa, người ta thường cải táng. Khi
ấy phải mời thầy phong thủy tìm lấy huyệt tốt rồi làm lễ bốc mả (cải táng).
Trước hết là khai mả nhặt lấy xương xếp vào một cái tiểu sành rồi đậy thực
kín. Nhà giàu sang thì dùng quan quách khâm liệm như khi hung táng.
Tục cải táng ở miền Bắc rất phổ thông, người ta thường gọi là làm ma khô,
đối với lễ hung táng là làm ma tươi. Từ Hoành Sơn trở vào Nam thì trừ khi
người ta tưởng rằng mộ động thì phải cải táng, còn thường thì chôn cất một
lần là xong.
Lễ tang rất phiền phức. Tục lệ tang ma khôn dứt bỏ được dễ dàng vì tôn
giáo, luân lý, nghi lễ, phong tục và luật lệ phối hợp lại gây nên một áp lực
mạnh mẽ, thúc bách cá nhân phải tuân theo. Trừ khi dân trí tiến bộ bớt mê
tín và khi điều kiện sinh hoạt thay đổi hẳn. Cho nên ta đã thấy
.
Từ khi người chết vừa tắt hơi cho đến lễ đạm tất thì mỗi lần làm lễ phải có
thầy phù thủy hay thầy tu tụng kinh và làm phép. Nếu ngày chết là ngày
xấu, như ngày trùng tang trùng phục thì người ta phải tìm thầy phù thủy
làm phép, đại khái là bỏ bùa vào quan tài và yểm bùa ở cửa để hung sát sợ
mà không dám làm hại; hoặc làm chay, lập đàn cúng lễ. Những kẻ chết oan,
chết trẻ chưa thành gia thất, những kẻ bất đắc kỳ tử đều là những thứ ma
thiêng hay hãm hại người sống nên muốn trừ tai ách, người ta phải làm
