Nguyễn Tử Quang
Điển hay tích lạ
Tứ Thư
Tứ Thư và Ngũ Kinh là những bộ sách làm nền tảng cho Nho giáo. Sách
này vừa là kinh điển của các môn đồ đạo Nho, vừa là những tác phẩm văn
chương tối cổ của nước Tàu.
Tứ Thư (bốn sách) gồm có Đại Học, Trung Dung, Luận Ngữ và Mạnh Tử.
1/ Đại học là sách của bực "đại học" cốt dạy cái đạo của người quân tử.
Sách chia làm hai phần:
a/ Phần đầu gọi là Kinh, chép lời đức Khổng Tử có 1 chương.
b/ Phần cuối gọi là Truyện, lời giảng giải của Tăng Tử là môn đệ của
Khổng Tử có 10 chương.
Mục đích bực đại học hay tôn chỉ của người quân tử, đã tóm tắt ở câu đầu
sách là: "Đại học chi đạo, tại minh minh đức, tại thân dân, tại chỉ ư chí
thiện". Nghĩa là: "Cái đạo của người theo bực đại học là cốt làm sáng cái
đức sáng (đức tốt) của mình, cốt làm mới (ý nói cải hóa) người dân, cốt
dừng lại ở cõi chí thiện". Vậy người quân tử trước phải sửa sang đức mình
cho hay, rồi lo dạy người khác nên hay, và lấy sự chí thiện làm cứu cánh.
Mục đích đã vậy, phương pháp phải thế nào? Con người phải sửa mình
trước (tu thân), rồi mới chỉnh đốn việc nhà (tề gia), cai trị việc nước (bình
thiên hạ). Phương pháp này phải tuần tự tiến hành là tự mình đến người
ngoài, mà điều cốt yếu nhứt là việc sửa mình. Vì vậy trong Đại Học có câu:
"Tự thiên tử dĩ chí ư thứ dân, nhứt thị giai dĩ tu thân vi bản". (Từ vua đến
thường dân, ai ai cũng đều lấy việc sửa mình làm gốc).
Vậy muốn sửa mình phải thực hành cách nào? Trước hết phải cách vật
(thấu lẽ mọi sự vật), rồi phải trí tri (biết cho đến cùng), thành ý (phải thành
thực), chánh tâm (lòng phải ngay thẳng). Thực hành bốn điều này thì sẽ tu
được thân, rồi tề được nhà, trị được nước và bình được thiên hạ, mà làm
tròn được cái đạo của người quân tử.
2/ Trung Dung là sách gồm những lời tâm pháp của đức Khổng Tử do học
trò ngài truyền lại, rồi sau thầy Tử Tư là cháu của ngài chép thành sách,
