ĐIỂN HAY TÍCH LẠ - Trang 451

Trên trời (này) có đám (ứ ư) mây xanh
Giữa thì (này) mây trắng (ứ ư) chung quanh mây vàng
Ước gì (này) anh lấy được nàng
Thì anh (này) mau gạch Bát Tràng (đem) về xây.
Xây dọc (rồi) anh lại xây ngang.
(chứ) Xây hồ (này) bán nguyệt (để) cho nàng (chân) rửa chân.
Nên ra (thì) tình ái nghĩa ân.
Chẳng nên (thì) phú giả (ứ) về dân (tràng) Bát (ừ) tràng.
Những tiếng như: thời, này, rồi, rằng, mà, ấy, mấy, nó, cái, con, anh, em...
thêm vào khi hát gọi là tiếng đệm; và những tiếng như í, a, ư, ứ, ừ ... gọi là
tiếng đưa hơi dùng để ngân nga. Âm hưởng dịu dàng hay réo rắt của tiếng
đệm và tiếng đưa hơi làm sao giọng Trống quân mang sức truyền cảm
mạnh mẽ.
Đó là đặc điểm quan trọng của Trống quân về hình thức. Đặc điểm này lại
phù hợp với nội dung Trống quân là biểu lộ được nỗi vừa vui vẻ vừa chứa
chan cảm động, và nói lên được những thích thú cao thượng của sự sinh
hoạt nông thôn, những cảnh đẹp đẽ của quê hương, những điều trù phú đặc
biệt của đất nước. Trống quân còn là một loại hát tình tứ, hoặc nói đến
nghĩa bạn bè, nhất là hay đề cao tình luyến ái giữa trai gái nông dân.
Trống quân có tính cách đối thoại. Nó là một lối hát đối giữa trai và gái,
một lối đối đáp hỏi trả qua lại. Thí dụ:
Bên trai đố:
Anh đố em câu này em giảng làm sao?
Cái gì (mà) thấp cái gì (mà) cao;
Cái gì (mà) sáng tỏ (ứ) hơn sao (ở) trên trời.
Cái gì (mà) em giải (cho) anh ngồi,
Cái gì (mà) thơ thẩn (ứ) ra chơi (ừ) (đào) vườn đào.
Cái gì (mà) sắc hơn dao (ứ)
Cái gì (mà) phơi phới (ứ) lòng đào (thì em) bảo anh.
Bên gái trả lời:
Anh đã đố thì em xin giảng ra,
Dưới đất (thì) thấp, trên giời (thì) cao