Nguyễn Tử Quang
Điển hay tích lạ
Ninh Thích, người chăn trâu ở Dao Sơn
Ninh Thích, người nước Vệ đời Xuân Thu. Người có tài kinh bang tế thế.
Lúc còn hàn vi, chưa gặp thời, mình mặc áo cộc, đầu đội nón rách, đi chân
không, thường gõ vào sừng trâu mà hát ở núi Dao Sơn.
Lúc bấy giờ Tề Hoàn Công đem binh đánh Tống. Tể tướng nước Tề là
Quản Di Ngô (Quản Trọng) đi trước. Ngồi trên xe nghe tiếng hát, biết
không phải là người thường mới sai quân sĩ đem tặng cơm rượu. Ninh thích
nói:
- Tôi muốn được yết kiến quan Tể tướng.
Quân sĩ nói: xe quan Tể tướng đã đi khỏi.
Ninh Thích nói:
- Tôi có một câu này nhờ người đọc lại cho quan Tể tướng nghe. Ấy là câu:
"Nước trong leo lẻo..."
Quân sĩ theo kịp xe Quản Di Ngô, thuật cả lại cho nghe. Di Ngô không hiểu
được ý câu nói ấy ra sao. Có người thiếp yêu là Tĩnh Nương vốn thông
minh học rộng thường được theo hầu. Di Ngô hỏi, nàng nói:
- Thiếp nghe cổ giả có bài thơ "Nước trong". Có câu: "Nước trong leo lẻo,
cá lượn giữa dòng; người đến triệu ta, ta cũng bằng lòng". Ý chừng người
chăn trâu muốn ra làm quan đó.
Di Ngô lập tức dừng xe lại, cho người mời. Ninh Thích đến chào mà không
lạy. Di Ngô hỏi qua họ tên, thân thế và học thức, Ninh Thích đối đáp thông
suốt như nước chảy. Di Ngô khen tài, bảo:
- Kẻ hào kiệt lúc chưa gặp thời, không có người tiến dẫn thì sao cho rõ tài
được. Đại binh của chúa công ta đi sau, chẳng bao lâu cũng đến đây, ta viết
cho nhà thầy một bức thư để cầm đưa cho chúa công ta, tất chúa công trọng
dụng.
Ninh Thích cầm lấy thư trở lại Dao Sơn. Ba hôm sau, đại binh Tề Hoàn
Công kéo đến. Ninh Thích gõ vào sừng trâu, cất tiếng hát:
Kìa sông Thương Lang, đá trắng lởm chởm,
