Đảo (Poulo Condore), Đảo Quỷ của Đông Dương
hiểm Marco Polo ở thế kỷ 13 là người phương Tây đầu tiên phát
hiện ra quần đảo gồm 16 hòn đảo toàn đồi núi này trên
Biển Nam
Trung Hoa – hay Biển Đông như cách mà người Việt Nam luôn gọi
. Với những bãi biển lộng gió chuyên là nơi làm tổ của các loài rùa
biển và cá cúi, những hòn đảo này có một vẻ đẹp ma quái quyến rũ
được tăng thêm nét liêu trai vì được sử dụng làm nơi giam cầm và
tra tấn suốt nhiều năm. Chính tại đây mà khái niệm “chuồng cọp”
khét tiếng, đầu tiên do người Pháp xây dựng và về sau được người
Mỹ kế thừa, đã trở thành biểu tượng cho sự hiện diện tàn bạo của
Mỹ tại Việt Nam.
Sau ba năm ở Côn Đảo, Phan Chu Trinh “tốt nghiệp” và lưu vong
sang Pháp, nơi ông làm thợ sửa ảnh và là đồng tác giả những bài
báo được ký tên “Nguyễn Ái Quốc”, tức Nguyễn Yêu Nước, một cái
biệt hiệu vào thời điểm đó của Nguyễn Sinh Cung, về sau được gọi
là Hồ Chí Minh. Khi Phan Chu Trinh qua đời năm 1926, hàng nghìn
người đổ kín ra các đường phố ở Sài Gòn và Hà Nội, đòi chấm dứt
ách đô hộ thực dân của Pháp. Cha của Phạm Xuân Ẩn cũng giúp tổ
chức những cuộc biểu tình này, và đến những năm 1950 Phạm Xuân
Ẩn theo gương cha, khi ông lợi dụng đám tang của một người Việt
Nam yêu nước để phát động một loạt những cuộc biểu tình và bãi
công trên đường phố.
Khi chúng tôi gặp nhau, Phạm Xuân Ẩn và tôi thường ngồi trong
phòng khách của ông. Thỉnh thoảng chúng tôi bước tới bên những
giá sách kê dọc theo phía trong căn phòng. Một hôm, ông Ẩn dẫn tôi
ra phía sau những giá sách vào trong một hành lang hẹp nơi đặt bàn
thờ gia tiên. Nơi đây đặt những bát hương và đĩa hoa quả như bình
thường cùng tập hợp lộn xộn các tấm ảnh để tưởng nhớ người đã
khuất. Việt Nam là đất nước kỷ niệm ngày mất thay cho ngày sinh.
“Người Việt Nam không phải là những người theo đạo Phật,” ông
Ẩn nói. “Chúng tôi là những người theo thuyết phiếm thần. Tín
ngưỡng mà chúng tôi thực hành là thờ cúng tổ tiên. Đó là lý do tại
