một thập kỷ chiến tranh, nhưng vận may của ông đã hết vào năm
1965, khi ông bị bắt sau một cuộc đảo chính thất bại. Phạm Xuân Ẩn
hạ thấp giọng khi ông nói về sự tra tấn mà Phạm Ngọc Thảo phải
chịu đựng. Ông chìa tay ra và vặn bàn tay nắm chặt theo chiều kim
đồng hồ đánh khục một cái. “Chúng bóp nát tinh hoàn của ông ấy.
Sau đó chúng siết cổ ông ấy. Công việc này được tướng Loan thực
hiện.” Phạm Xuân Ẩn kề một ngón tay xương xẩu lên đầu mình,
nhắc tôi nhớ rằng Loan chính là viên cảnh sát trưởng Sài Gòn được
ghi lại trong bức ảnh nổi tiếng của Eddie Adams về một tù binh Việt
Cộng bị sát hại với họng súng kề sát đầu.
Phạm Xuân Ẩn không bao giờ khoe khoang về những kỹ năng
của mình trong vai trò một điệp viên, ông toàn quy cho may mắn
những gì mà người khác hẳn sẽ khẳng định là sự cáo già. Phạm
Xuân Ẩn coi công việc của mình về bản chất là mang tính phòng
ngự hơn tấn công. Ông không phải là một nhà quý tộc giống như
Quý ông Anthony Blunt, người đã tư vấn cho nữ hoàng về bộ
sưu tập nghệ thuật của bà khi làm gián điệp cho Liên Xô. Ông có
nhiều nét tương đồng hơn với Richard Sorge, nhà báo người Đức đã
kết bạn với những nhân vật chóp bu của Đức Quốc xã trong khi làm
điệp viên cho Stalin. Sorge bị Nhật Bản treo cổ năm 1944. Cơ hội khả
thi nhất mà Phạm Xuân Ẩn có để được hoạt động trên phạm vi thế
giới là điệp vụ cử ông sang Mỹ bị hủy bỏ. Sau năm 1975, khi Việt
Nam sa lầy vào những cuộc chiến tranh biên giới
chống Campuchia
và Trung Quốc
và hủy hoại nền kinh tế của mình, hàng triệu người
[
ba triệu người
] đã buộc phải rời bỏ đất nước như những người tị
nạn. Phạm Xuân Ẩn tiếc nuối vì đã không thể đóng góp cho một
chính phủ mà rõ ràng là rất cần ông.
“Không ai lắng nghe tôi cả,”
ông trách móc những cán bộ cốt cán của Đảng lên nắm quyền sau
năm 1975.
Một buổi tối trước hôm tôi chuẩn bị đến thăm Ẩn, một cơn bão
lớn đang ập đến từ phía Đông, và buổi sáng hôm sau, trời mưa tầm
tã suốt ngày. Lúc này khi trời đã mưa, phòng của Phạm Xuân Ẩn
