người dân. Hồ Chí Minh lãnh đạo nước Việt Nam Dân chủ Cộng
hòa đó được ít ngày thì
quân Trung Quốc
tràn vào từ phía Bắc và
người Anh đổ quân ở miền Nam. Anh tái vũ trang cho Pháp, để lực
lượng này tấn công những trụ sở chính phủ ở Sài Gòn và nhanh tay
hơn trong việc tách Nam Kỳ khỏi phần còn lại của Việt Nam. Tháng
11 năm 1946, hải quân Pháp bắn phá Hải Phòng, giết hại 6.000 dân
thường Việt Nam. Người Pháp giành lại quyền kiểm soát Hà Nội và
buộc chính phủ của Chủ tịch Hồ Chí Minh phải rút về vùng nông
thôn. Phải mất cả một thập kỷ nữa trước khi ông quay lại nắm
quyền ở miền Bắc và thêm 30 năm nữa những lực lượng cách mạng
của Hồ Chí Minh mới giành lại quyền kiểm soát miền Nam.
“Chúng tôi vô cùng thất vọng với người Anh,” Phạm Xuân Ẩn
nói. “Chúng tôi thậm chí còn thất vọng hơn khi người Pháp quay lại
nắm quyền. Sau Cách mạng tháng Tám, hầu như tất cả các học sinh
trung học và sinh viên đại học đều tham gia đấu tranh. Ngay cả con
cái của các địa chủ và métis (người lai) Pháp cũng tham gia, giống
như người bạn tôi có bố là một thầy giáo vật lý. Ông ấy là một người
Việt Nam đã tốt nghiệp đại học tại Pháp. Vợ ông là người Pháp. Con
trai họ, người mang một nửa dòng máu Việt Nam, nửa dòng máu
Pháp, cũng tham gia cách mạng.”
Phạm Xuân Ẩn kể cho tôi nghe câu chuyện khác về một métis
tham gia cuộc đấu tranh chống Pháp. Cha người này là thiếu tá
trong quân đội viễn chinh Pháp. Mẹ anh ta là người Việt Nam. Anh
ta, trông giống người Pháp hơn là người Việt Nam, cố tìm cách đánh
lừa kẻ thù bằng cách mặc bộ quân phục Pháp và chỉ huy một cuộc
tấn công vào thành phố Mỹ Tho ở miền Nam. Anh ta bị bắt và đối
mặt với án tử hình.
“Tôi vừa bắt được con trai em,” viên thiếu tá Pháp nói với người
vợ Việt Nam của mình. “Em muốn tôi thả nó hay đưa nó ra tòa án
binh?” “Em muốn anh cứu mạng nó,” bà nói.
“Tôi sẽ mất việc. Tôi sẽ bị đuổi khỏi quân đội.”
