viết. “Sau bữa tối một con voi nhỏ được dẫn vào [phòng ăn] và ở lại
đó một lát.”
Hai đêm sau, anh em nhà Kennedy ăn tối với tướng de La re de
Tassigny, người đặc biệt lo lắng về vùng châu thổ sông Hồng, nơi
sinh sống của 7,5 triệu người dân Bắc Kỳ, “những chiến binh và
công nhân giỏi giang,” de La re nói, “những người giỏi nhất ở
Đông Nam Á.” De La re vạch ra một bản sơ thảo của học thuyết
domino. “Nếu cộng sản giành quyền kiểm soát [vùng châu thổ sông
Hồng], họ sẽ thọc vô sườn của toàn bộ vùng Đông Nam Á. Họ có thể
thâm nhập vào Lào, rồi từ đó sang Miến Điện, xuống Mã Lai. Như
thế có nghĩa là chủ nghĩa cộng sản lan đến Nam Kỳ trước khi binh
lính đặt chân đến.”
Bay ra Hà Nội để chứng kiến một “màn biểu dương lực lượng vô
cùng ấn tượng”, anh em nhà Kennedy dành cả một buổi chiều tham
quan những lô cốt nhỏ trên đồi ở vùng châu thổ sông Hồng. Họ ăn
trưa tại một trong những chiếc lô cốt này với một viên đại tá người
Pháp, viên đại tá nói rằng ông ta “lạc quan… về kết thúc thành công
của cuộc chiến, mặc dù có thể nó sẽ không xảy ra trong đời của
chúng ta!” Bobby ghi lại nhận xét này với hai dấu
chấm than
.
“Chúng ta không ở đây để giúp người Pháp duy trì chế độ thực
dân, mà là để ngăn chặn cộng sản,” John F. Kennedy viết trong nhật
ký của mình. Em trai ông ta tỏ ra trung thực hơn trong đánh giá.
“Chúng ta ở đây để giúp người Pháp duy trì các thuộc địa. Người
Pháp nghi ngờ những ý đồ của người Mỹ.”
Trong khi trường học bãi khóa và chính trị xâm chiếm hết thời
gian của mình, Phạm Xuân Ẩn không bao giờ quay trở lại trường
trung học. Cha ông đã về nghỉ hưu sớm với mức lương cắt giảm, và
không còn ai khác để nuôi sống gia đình, Phạm Xuân Ẩn đi làm.
Ông bươn chải làm thêm qua đủ các loại công việc, kể cả đạp
cyclopousse (xích lô) - một dạng xe đẩy gắn trên xe đạp - trước khi
ông được thuê làm một chân giữ sổ sách kế toán ở hãng dầu Caltex.
