với một nhịp sống hối hả của riêng mình, với hàng nghìn người
chen chúc trong những túp lều gỗ dọc mấy con hẻm lầy lội. Cả thảy
có đến cả triệu người sinh sống trong các khu xóm này tại Sài Gòn-
Chợ Lớn, nằm ngoài tầm mắt và phạm vi hiểu biết của những người
sống trên các con phố được lát cẩn thận. Rất ít người nước ngoài, trừ
những nhóm cảnh sát, từng ghé thăm những xóm này. Họ tạo thành
một thành phố gần như bí mật với cung cách thuần túy Việt Nam
bất biến qua thời gian bên trong một thành phố đã tập nhiễm những
lề thói ngoại lai.”
Cái nhìn thoáng qua đầu tiên của nước Mỹ về bản chất thực sự
trong các hoạt động của Lansdale tại Việt Nam hiện ra khi viên phó
trước kia của ông ta, Daniel Ellsberg, công bố Tài liệu Lầu Năm Góc
- tài liệu tuyệt mật Lịch sử quá trình ra quyết định của Mỹ về Việt Nam,
hoàn thành năm 1969. Ellsberg sao chép lại 43 trong số 47 tập tài liệu
này và tiết lộ chúng cho tờ New York Times cùng những tờ báo khác
năm 1971. (Lansdale có hai nhiệm kỳ chính thức tại Việt Nam, một
chuyến công tác hai năm bắt đầu năm 1954, và một nhiệm kỳ hai
năm khác từ năm 1965 đến 1967. Giữa những khoảng thời gian đó,
ông ta là chỉ đạo nỗ lực của CIA trong việc ám sát Chủ tịch Cuba
Fidel Castro. Ellsberg đảm nhiệm vai trò cấp phó cho Lansdale tại
Việt Nam trong một năm rưỡi, bắt đầu từ mùa hè năm 1965. Là một
thành phần diều hâu ngổ ngáo liều chết, Ellsberg thích mang khẩu
súng máy ra chiến trường và chơi trò chiến binh cuối tuần. Quá
trình biến đổi của ông ta thành một nhà hoạt động chống chiến
tranh diễn ra về sau này.)
Trong tập Tài liệu Lầu Năm Góc có một tài liệu nhan đề Báo cáo
của nhóm
Lansdale về Phái bộ bí mật tại Sài Gòn các năm 1954 và 1955. Báo cáo
không đề tên tác giả về phái bộ quân sự Sài Gòn (SMM) của
Lansdale tự giới thiệu nó là “bản miêu tả cô đọng về một năm hoạt
động của một nhóm tác chiến ‘chiến tranh lạnh’.”
