Mặc dầu con chuột đó đã không thể trèo được lên bàn thờ trong phòng nhập thất
của tôi, nhưng nó trèo lên được bàn thờ trong phòng kế cận. Nó đã trèo lên
khoảng vài lần, uống nước trong các chén nước cúng và gặm một ít bánh cúng.
Tôi đã lấy một cái chén, đổ đầy hạt đậu và tsampa vào đó, rồi để cạnh chỗ con
chuột trèo lên, ấy thế mà nó lại không ăn nhiều - có lẽ tôi không đủ phước. Nó
chỉ ăn một ít rồi bỏ đi.
Có một đêm, toàn bộ những khối tsa-tsa bằng thạch cao trên bàn thờ bị đổ sụp
xuống, lật ngược ra phía sau. Tôi đoán chừng con chuột có thể bị kẹt giữa hai
khối tsa-tsa lớn khi rơi xuống. Nó phải loay hoay một lúc mới thoát ra được;
trông bộ dạng của nó, tôi đoán nó phát sợ, thất vọng, như thể bị đánh đau lắm.
Khi tôi làm một tiếng động nhỏ, nó liền nhảy xuống sàn và chạy đi mất. Từ đó
về sau, nó không bao giờ trở lại chỗ bàn thờ nữa.
Điều mà tôi cố gắng nêu ra ở đây là, hạnh phúc của những người và động vật ở
quanh ta tùy thuộc vào chúng ta, tùy thuộc việc chúng ta suy nghĩ và cư xử như
thế nào với họ. Mỗi người trong chúng ta đều có trách nhiệm đối với hạnh phúc
không chỉ riêng của tất cả những người quanh ta hằng ngày, mà còn là của vô số
chúng sinh hữu tình; hạnh phúc đó tùy thuộc vào tấm lòng ta, tùy thuộc vào tâm
từ bi của ta. Hạnh phúc này hoàn toàn ở trong tầm tay. Chúng ta có mang bình
yên và hạnh phúc đến cho người khác hay không là tùy thuộc việc chúng ta làm
được gì với tâm ta. Chúng ta hoàn toàn chịu trách nhiệm về điều đó.
Nếu chúng ta không tu tập tâm từ bi thì với tư tưởng vị kỷ cùng với các vọng
tưởng khác nữa, chúng ta sẽ làm hại vô số chúng sinh hữu tình một cách trực
tiếp hay gián tiếp, đời này tiếp nối đời khác. Và vì đời sống cùng với hạnh phúc
hay khổ đau của những người khác đều tùy thuộc vào chúng ta, nên chúng ta có
thể gây nguy hại cho chúng sinh hữu tình. Nếu không có tâm từ bi, một người có
thể sử dụng năng lực và ảnh hưởng của mình để gây nguy hại cho cả thế giới.
Lịch sử thế giới đã cho thấy nhiều lần, trong quá khứ xa xưa và ngay cả mới gần
đây, hàng triệu người - và cả động vật, sâu bọ - đã bị sát hại chỉ vì một người có
