Trung Quốc khiến cho quá trình xích lại gần nhau của cả hai trở nên cực kỳ
khó khăn.
Thật ra, dù chưa thể tìm ra các giải pháp cho cuộc đối đầu hiện nay, xung
đột vũ trang dường như vẫn còn là một viễn cảnh xa vời. Nhưng có thật vậy
không? Thực tế mà nói, những con đường dẫn tới chiến tranh thường rất đa
dạng và có vẻ thuyết phục (đôi khi còn tầm thường) hơn những gì chúng ta
suy nghĩ nhiều. Từ những cuộc đối đầu hiện nay trên Biển Đông, Biển Hoa
Đông, trên không gian mạng, cho tới chiến tranh thương mại vốn có thể
vượt ra ngoài tầm kiểm soát, thật đáng sợ khi chúng ta có thể dễ dàng nghĩ
ra những kịch bản mà ở đó các binh sĩ của Mỹ và Trung Quốc bắn giết lẫn
nhau. Mặc dù không có bất cứ kịch bản nào có thể dễ dàng trở thành sự thật,
nhưng khi nhớ lại các hệ quả ngoài ý muốn của vụ ám sát thái tử Hapsburg
hay từ cuộc phiêu lưu hạt nhân của Khrushchev tại Cuba, chúng ta lại tự
nhắc nhở mình rằng ranh giới giữa “khó có thể xảy ra” và “không thể cứu
vãn” là rất mong manh.
Phần IV giải thích lý do tại sao chiến tranh không phải điều tất yếu. Cộng
đồng hoạch định chính sách cũng như công chúng hầu hết đều tự mãn theo
hướng hết sức ngây thơ về khả năng xảy ra chiến tranh. Trong khi đó, những
người theo thuyết định mệnh lại đinh ninh có một lực không thể cưỡng lại
được dẫn dắt chúng ta tới một mục tiêu bất di bất dịch. Không cách nghĩ nào
trong số hai cách trên đúng cả. Nếu các nhà lãnh đạo ở cả hai xã hội tìm hiểu
những thành công và thất bại trong quá khứ, họ sẽ tìm ra được rất nhiều gợi
ý giúp xây dựng một chiến lược vừa có thể đáp ứng các lợi ích quan trọng
của cả hai quốc gia, vừa tránh được chiến tranh.
Sự trỗi dậy trở lại của một nền văn minh 5.000 năm tuổi với dân số 1,4 tỷ
người không phải là một vấn đề cần giải quyết. Đó là một thực trạng - một
thực trạng kinh niên cần phải được kiểm soát trong cả một thế hệ. Để thành
công, chúng ta không chỉ cần một khẩu hiệu mới, không chỉ cần các cuộc
gặp thượng đỉnh được tổ chức liên tục, hay các cuộc gặp cấp bộ trưởng. Việc
kiểm soát mối quan hệ này sao cho không để xảy ra chiến tranh cần có sự
tập trung liên tục, hằng tuần, ở cấp độ cao nhất của cả hai chính phủ. Để làm
