Phần III đặt ra câu hỏi liệu những xu hướng mà chúng ta thấy gần đây
trong quan hệ của Mỹ với Trung Quốc có phải là điềm báo trước của một
cơn bão đang đến với sức hủy diệt tương tự hay không. Các bản tin hằng
ngày trên báo chí về cách hành xử của Trung Quốc cũng như “sự miễn
cưỡng” của nước này trong việc chấp nhận “một trật tự quốc tế dựa trên luật
lệ được Mỹ thiết lập sau Thế chiến II khiến chúng ta liên tưởng tới những sự
kiện và cả những rủi ro tương tự hồi năm 1914. Cùng thời điểm đó, quá trình
tự nhận thức đã xuất hiện. Nếu Trung Quốc “cũng giống như chúng ta” khi
nước Mỹ hùng dũng tiến vào thế kỷ XX với lòng tự tin tràn đầy rằng 100
năm tiếp theo sẽ là kỷ nguyên của nước Mỹ, sự thù địch sẽ trở nên sâu sắc
hơn, và chiến tranh có thể trở nên khó tránh hơn. Nếu Trung Quốc thật sự đi
theo bước chân của Mỹ, chúng ta có thể sẽ thấy binh lính Trung Quốc tiến
hành áp đặt ảnh hưởng của Bắc Kinh lên các quốc gia lân cận, y hệt như
những gì Theodore Roosevelt đã làm để định hình “bán cầu của chúng ta”
theo ý ông.
Trung Quốc đang đi theo một lộ trình khác so với con đường trở thành
siêu cường của nước Mỹ trước đây. Tuy nhiên, trong nhiều yếu tố có liên
quan đến sự trỗi dậy của Trung Quốc, chúng ta có thể nhận thấy sự tương
đồng. Chủ tịch Tập Cận Bình muốn gì? Một câu thôi: khôi phục sự vĩ đại
của Trung Quốc. Khát vọng sâu thẳm nhất của hơn 1 tỷ công dân Trung
Quốc là làm quốc gia của họ trở nên không những giàu có, mà còn hùng
mạnh. Trên thực tế, mục tiêu của họ là một Trung Quốc giàu có và hùng
mạnh đến mức các quốc gia khác buộc phải công nhận các lợi ích của Trung
Quốc, đồng thời tôn trọng Trung Quốc như những gì mà nước này đáng
được hưởng. Quy mô và tham vọng to lớn của “giấc mộng Trung Hoa” này
có thể khiến chúng ta thức tỉnh và từ bỏ bất cứ hy vọng nào tin rằng cạnh
tranh giữa Trung Quốc và Mỹ sẽ dần hạ nhiệt một cách tự nhiên khi Trung
Quốc trở thành một “bên có trách nhiệm”. Đặc biệt, điều này có liên quan
tới hiện tượng mà cựu đồng nghiệp Samuel Huntington của tôi đã định nghĩa
là “sự va chạm giữa các nền văn minh”, một sự tách biệt mang tính lịch sử
mà trong đó, sự khác biệt trong các giá trị cùng truyền thống của Mỹ và
