khi xảy ra Nội chiến, vai trò của Anh ở Tây Bán Cầu có thể vẫn được duy trì
trong thế kỷ XX.
Nếu Liên Xô có khả năng duy trì phát triển kinh tế ở tốc độ gấp đôi Mỹ để
trở thành cường quốc kinh tế dẫn đầu thế giới và hệ tư tưởng Cộng sản có
khả năng vượt qua chủ nghĩa dân tộc trong việc xây dựng “con người xã hội
chủ nghĩa mới”, Moscow đã có thể nắm chắc vị thế bá chủ không chỉ ở châu
Âu, mà còn ở châu Á. Nếu đối tác nhỏ hơn của Liên Xô, Cộng hòa Nhân
dân Trung Hoa, trở thành quốc gia tiên phong trong quá trình lớn mạnh của
chủ nghĩa cộng sản thông qua “các cuộc chiến tranh giải phóng”, như cách
mà hầu hết các nhà hoạch định chính sách Mỹ đã đánh giá Chiến tranh Việt
Nam, khối Cộng sản có thể đã phủ bóng đen lên “thế giới tự do” do Mỹ dẫn
đầu. Nếu khủng hoảng của chủ nghĩa tư bản, vốn được coi là nguyên nhân
chính dẫn tới Đại Suy thoái trong thập niên 1930, vẫn còn tồn tại dai dẳng
trong những thập niên sau Thế chiến II, các quốc gia Tây Âu một mặt có thể
đã ngã quỵ trước cám dỗ tới từ sự bành trướng không thể ngăn cản của chủ
nghĩa xã hội, và mặt khác trước các hành động lật đổ mà Ủy ban An ninh
Quốc gia (KGB) tiến hành.
May mắn thay, đó chỉ là những trường hợp “lỡ như”. Thay vào đó, như
Kennan đã dự đoán, thị trường tự do và xã hội tự do đã chứng tỏ bản thân sở
hữu khả năng tốt hơn trong việc cung cấp nhiều lợi ích về kinh tế, chính trị
và cá nhân mà người dân mong muốn. Mặc cho một vài thập niên trỗi dậy
đáng sợ và đầy kịch tính, Liên Xô đã thất bại bởi mô hình kinh tế chỉ huy,
cũng như mô hình chính trị toàn trị của nước này đã không thể cạnh tranh
lại.
Với một tá những kinh nghiệm trên được rút ra từ những bài học quá khứ,
tương lai của chúng ta sẽ như thế nào?
