quan sát thật thà ở cả hai xã hội đang ngày càng công nhận rằng không một
mô hình nào, từ nền dân chủ “suy đồi” cho tới chủ nghĩa độc tài “thích ứng”,
phù hợp để đối phó với những bài kiểm tra khắc nghiệt nhất của thế kỷ XXI.
Tôi là một người lạc quan bẩm sinh về nước Mỹ, nhưng tôi lo sợ rằng nền
dân chủ Mỹ đang cho thấy những triệu chứng chết người. DC đã trở thành
chữ viết tắt của Dysfunctional Capital (thủ đô rối loạn): một đầm lầy mà
trong đó mối quan hệ lưỡng đảng đang trở nên độc hại, quan hệ giữa Nhà
Trắng và Quốc hội đã làm tê liệt những chức năng căn bản như ngân sách
hay các hiệp định với nước ngoài, và niềm tin của công chúng vào chính phủ
đã hoàn toàn biến mất. Những triệu chứng này có gốc rễ xuất phát từ sự
xuống dốc của đạo đức cộng đồng, từ sự suy đồi được hợp pháp hóa và
mang tính thể chế, từ tầng lớp cử tri không được học hành và bị sự thờ ơ dẫn
lối, cùng một giới truyền thông hay xét nét - tất cả lại bị cường điệu hóa bởi
các thiết bị và nền tảng số vốn ưa thích những gì giật gân và làm suy giảm
tính cẩn trọng. Abraham Lincoln đã cảnh báo như một nhà tiên tri, rằng một
căn nhà bị chia rẽ từ bên trong sẽ không thể đứng vững. Nếu không có một
sự lãnh đạo mạnh mẽ hơn và quyết tâm hơn từ Tổng thống, cũng như một sự
phục hồi nhận thức trách nhiệm công dân trong tầng lớp lãnh đạo, Mỹ có thể
nối gót châu Âu hướng đến con đường suy tàn.
Cùng lúc đó, tôi đồng tình với chỉ trích gay gắt của Lý Quang Diệu về “hệ
thống vận hành” của Trung Quốc. Công nghệ đã khiến cho hệ thống quản trị
hiện tại trở nên lỗi thời. Những công dân thành thị trẻ tuổi với điện thoại
thông minh sẽ không thể được quản lý chặt chẽ bởi giới quan chức Bắc
Kinh, những người đang cố gắng theo dấu mọi công dân như một phần của
hệ thống “chấm điểm xã hội” có mặt ở khắp mọi nơi. Lý Quang Diệu nhận
diện hàng loạt những trở ngại mà Trung Quốc sẽ rất khó thay đổi: sự thiếu
vắng pháp quyền; sự kiểm soát một cách quá mức từ Trung ương; những
thói quen văn hóa hạn chế trí tưởng tượng và sáng tạo; một ngôn ngữ “định
hình tư duy thông qua thơ văn trào phúng và thông qua những văn bản đã
tồn tại 4.000 năm cho rằng mọi thứ đáng được nói đến thì đã được nói tới
rồi, và đã được trình bày tốt hơn bởi những người đi trước”; cùng sự thiếu
