Friedman đã dành hẳn một chương trong cuốn sách Hot, Flat, and
Crowded (Nóng, phẳng và chật) của mình chỉ để suy ngẫm xem nước Mỹ có
thể tiến hành những cải cách có ảnh hưởng sâu rộng tới mức nào nếu được
trở thành “Trung Quốc trong một ngày”. Ngày nay, Trung Quốc chỉ cần vài
tiếng đồng hồ để làm những điều mà nước Mỹ phải mất nhiều năm để hoàn
thành. Tôi đã phải tự nhắc nhở mình về điều này hằng ngày khi ngắm nghía
cây cầu bắc qua sông Charles nằm giữa văn phòng của tôi tại Trường
Kennedy và Trường Kinh doanh Harvard. Cây cầu đang trong giai đoạn tái
thiết, khiến giao thông tắc nghẽn suốt bốn năm. Vào tháng 11 năm 2015,
Bắc Kinh thay thế cây cầu Tam Nguyên lớn hơn cầu sông Charles rất nhiều
và nặng 1.300 tấn chỉ trong 43 tiếng đồng hồ. Tổng cộng, Trung Quốc đã
xây dựng gần 4,2 triệu km đường, bao gồm gần 113.000 km cao tốc từ 1996
cho tới 2006, kết nối 95% làng mạc trên khắp cả nước và vượt qua Mỹ để
trở thành quốc gia có hệ thống đường cao tốc dày đặc nhất với chiều dài gần
gấp rưỡi.
Trong thập niên vừa qua, Trung Quốc đã xây dựng mạng lưới đường sắt
cao tốc dài nhất thế giới, gồm 19.300 km đường sắt có khả năng vận chuyển
hành khách với vận tốc lên tới 290 km/giờ. Ở Mỹ, hệ thống đường sắt mới
đó dài gấp bốn lần khoảng cách từ New York đến California. Với vận tốc
290 km/giờ, một người có thế đi từ Nhà ga Trung tâm Thành phố New York
tới Ga Union ở Washington trong hơn một tiếng; từ Boston tới Washington
trong vòng hai tiếng. Trên thực tế, Trung Quốc hiện đang sở hữu mạng lưới
đường sắt tốc độ cao lớn hơn toàn bộ thế giới cộng lại. Trong cùng khoảng
thời gian đó, California đã gặp rất nhiều khó khăn trong việc xây dựng một
tuyến đường sắt đơn tốc độ cao dài 836 km nối Los Angeles và San
Francisco. Cử tri đã thông qua dự án vào năm 2008, nhưng bang California
gần đây đã phải thừa nhận rằng dự án sẽ không thể hoàn thành cho tới năm
2029, với chi phí 68 tỷ đô la - trễ hơn chín năm và chi phí đội thêm 35 tỷ đô
la so với dự tỉnh. Cho tới khi đó, Trung Quốc dự định hoàn thành thêm
25.000 km đường sắt cao tốc.
