cứng của “quyền lực mềm”. Khi một bên nào đó quá chậm chạp trong việc
nhận thức thực tế hay quyết định phản ứng lại, Trung Quốc sẵn sàng sử dụng
cây gậy và củ cà rốt trong sức mạnh kinh tế của mình - mua bán, cấm vận,
đầu tư, hối lộ và ăn cắp cho đến khi nào bên kia phải chịu khuất phục. Các
quốc gia phụ thuộc vào việc nhập khẩu các loại hàng hóa quan trọng từ
Trung Quốc, hay phụ thuộc vào thị trường nhập khẩu từ Trung Quốc là
những quốc gia đặc biệt dễ bị tổn thương: khi xuất hiện bất đồng, Trung
Quốc chỉ cần trì hoãn việc xuất khẩu và dừng hoàn toàn việc nhập khẩu. Các
trường hợp đáng chú ý bao gồm việc Trung Quốc bất ngờ dừng toàn bộ việc
xuất khẩu đất hiếm sang Nhật Bản năm 2010 (nhằm ép buộc Nhật Bản phải
trao trả một số ngư dân Trung Quốc mà nước này đã bắt giữ); ngừng toàn bộ
các thương vụ mua bán cá hồi tại thị trường Trung Quốc, vốn được xem là
thị trường xuất khẩu lớn nhất của Na Uy vào năm 2011 (nhằm trừng phạt Na
Uy vì Ủy ban Nobel của nước này đã trao giải Nobel Hòa bình cho một nhân
vật bất đồng chính kiến nổi tiếng của Trung Quốc, Lưu Hiểu Ba); hay kéo
dài quá trình kiểm tra các lô hàng chuối nhập khẩu từ Philippines cho tới khi
những lô hàng này bị thối rữa ngay tại cảng năm 2012 (với mục đích thay
đổi các tính toán của chính phủ Philippines trong tranh chấp bãi cạn
Scarborough ở Biển Đông).
Vị thế của Trung Quốc trong cán cân quyền lực kinh tế áp đảo tới mức
nhiều quốc gia không có lựa chọn khả dĩ nào khác ngoài chấp nhận những
yêu cầu từ phía Bắc Kinh, thậm chí ngay cả khi quốc tế ủng hộ họ. Ví dụ
như năm 2016, Trung Quốc đã thẳng thừng bác bỏ một phán quyết bất lợi từ
Tòa Trọng tài Quốc tế có liên quan tới tranh chấp với Philippines tại Biển
Đông, tự mình tạo ra một tranh chấp khác về mặt ý chí. Trong sự bế tắc này,
cũng như hàng loạt những bế tắc khác ở Biển Đông, Trung Quốc đã cho thấy
mình có khả năng kết hợp giữa sức hấp dẫn, sự hào phóng, hối lộ và hăm
dọa để tìm kiếm “các thỏa hiệp” vốn trao cho Trung Quốc hầu như bất cứ
thứ gì mà nước này mong muốn.
Dĩ nhiên, có thứ còn tốt hơn quả trình mặc cả song phương, đó chính là
các thể chế quốc tế có khả năng giúp quốc gia tạo ra chúng nắm được lợi
